گفتگوی بهنام باوندپور با احمد شيرزاد: مسئله تولید سلاح هسته‌ای حوزه اصلی اتهام است، صدای آلمان

”تلاش شوراى حكام این است که ایران به سمت اقدامات شدیدتر و یکجانبه ترغیب نشود“


نشست شوراى حكام آژانس بين‌المللى انرژى اتمى امروز جمعه پايان يافت. همانگونه كه در روزهاى گذشته هم انتظار مى‌رفت، شوراى حكام فرصت ديگرى به ايران داد، تا به شفاف‌‌سازى بيشتر در رابطه با برنامه‌ هسته‌اى خود بپردازد. محمد البرادعى نيز اظهار اميدوارى كرد كه مذاكرات ايران با سه كشور اروپايى مجددا از سر گرفته شود. اما پيش از جمع‌بندى شوراى حكام از نشست خود، اتحاديه اروپا بيانيه‌ شديداللحنى را در مورد پرونده هسته‌اى جمهورى اسلامى صادر كرده بود كه از بى‌اعتمادى اروپا به ايران نشان داشت.

دكتر احمد شيرزاد نماينده سابق مجلس و از اعضاى شوراى مركزى «جبهه مشاركت ايران اسلامى» در رابطه با تصميمات شوراى حكام و نيز بيانيه اتحاديه اروپا در مورد پرونده هسته‌اى جمهورى اسلامى، به پرسش‌هاى صداى آلمان پاسخ داده است.

مصاحبه گر: بهنام باوندپور

دویچه وله: دکتر شیرزاد، به نظر می‌رسد شورای حکام به ایران فرصت دیگری داده است، اما در عین حال بیانیه‌ی اتحادیه اروپا پرسشهایی را بوجود می‌آورد. در بیانیه‌ی اتحادیه اروپا در مورد پرونده‌ی هسته‌ای جمهوری اسلامی چندین بار از قصور طرف ایرانى در اجرای تعهدات خودش صحبت شده است. با توجه به این مسئله از این جمله که: «به نظر می‌رسد که آژانس هنوز در موقعیتی نیست که بتواند در رابطه با سوالات مطرح دیگر به نتیجه‌ی قطعی برسد»، چه تفسیری می‌شود کرد؟

احمد شیرزاد: آنچه من از اخبار این یکی دو روز دستگیرم شده، اینست که به دلیل انعطافی که ایران در هفته‌های اخیر بخرج داده است فضا یک مقداری ملایمتر شده است در مقایسه با اجلاس سپتامبر گذشته و روح کلی حاکم بر جلسه این بوده که فرصت‌های بیشتری به ایران داده بشود. از این حیث، به نظر من، جای خوشحالی ست. یعنی در واقع دنیا دریافته که اگر با یک تصمیم شتابزده شرایط غیرقابل بازگشتی را ایجاد بکند، بعدا برای همه‌ی کشورها مشکل ایجاد خواهد شد. نظیر شرایطی که امروز در عراق شاهدش هستیم که با یک اقدام یکجانبه خود آمریکایی‌ها هم براحتی نمی‌توانند ازاین مهلکه بیرون بیایند. این گرایش عمومی کشورها بوده است. اما البته به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی با این بیانیه‌ای که صادر کرده‌اند سعی دارند پتانسیل فشار را کماکان نگه دارند، تا بتوانند در آینده دست بازتری را در مذاکرات و چانه زنی‌ها داشته باشند.

دویچه وله: در چندین بخش از بیانیه‌ی اتحادیه اروپا بر ناقص بودن همکاری‌های ایران تاکید می‌شود و اینکه «شورای حکام باید نبود شفاف سازی کامل از سوی ایران را بطور جدی مد نظر قرار بدهد». به نظر شما، بیانیه‌ی اتحادیه اروپا بطور مشخص نشانگر بی‌اعتمادی مطلق از طرف اروپایی‌ها به روند فعالیت‌های هسته‌ای ایران نیست؟

احمد شیرازد: فکر نمی‌کنم الان بشود به یک چنین نتیجه‌ای رسید که کشورهای اروپایی به بی اعتمادی مطلق رسیده‌اند. بیشتر تلقی من اینست که آنها می‌خواهند این فشار سیاسی را کماکان حفظ بکنند تا ایران در این مسیر انعطافی که در پیش گرفته، همین مسیر را ادامه بدهد و دوباره به برخورد سرسختانه‌ای تشویق نشود. کماکان از جمعبندی رییس شورای حکام اخیر هم این مطلب بر می‌آمد که تلاش آنها این است که ایران ترغیب نشود به سمت اقدامات شدیدتر و اقدامات یکجانبه‌ای، مثل راه اندازی یو.سی.اف اصفهان. ولی طبیعتا اگر اروپایی‌ها بخواهند با یک چنین نگاهی برخورد بکنند که مطلقا به طرف مقابل شان اعتماد نداشته باشند، طبیعی ست که این روند مذاکرات را به خطر خواهد انداخت. طبیعی ست که هیچ کشوری وارد مذاکره نمی‌شود که طرف مقابل از قبل پیشداوری صددرصد منفی نسبت به او داشته باشد.

دویچه وله: دکتر شیرزاد، در بیانیه‌ی اتحادیه اروپا اشاره شده است به سندی که ایران تازه پس از ۱۸ سال به آژانس ارائه داده است! آیا از این مسئله چنین برنمی آید که اروپایی‌ها ظنی جدی در مورد تولید سلاحهای اتمی توسط جمهوری اسلامی دارند؟

احمد شیرزاد: طبیعی ست که مسئله‌ی تولید سلاح هسته‌ای حوزه‌ی اصلی اتهام است، و برخی از کشورها، مثل ایالات متحده، از قبل قضاوت قطعی خودشان را کرده‌اند و ایران را از سالها قبل متهم کرده‌اند به تولید سلاحهای هسته ای. اروپایی‌ها هم با استناد به بعضی از این شواهد مقداری با این قضاوت بیشتر جلو آمده اند،‌ لاکن آنچه مهم هست در عرصه‌ی بین المللی قضاوت آژانس است که در آن عموم کشورها با گرایشات مختلف سیاسی هستند و نگاه آژانس هم یک نگاه فنی و حقوقی ست. بنابراین، طبیعی ست که قضاوت کشورهای مختلف با مواضع سیاسی آنها هم آمیخته است. من در مصاحبه‌ی دیگری به شما گفتم، بعضی از کشورها، مثل انگلستان، با قطعیت اعلام می‌کردند که صدام حسین سلاحهای کشتار جمعی و بخصوص سلاح هسته‌ای تولید کرده و آنها را آماده‌ی شلیک و استفاده قرار داده است. اما بعدا دیدیم که در همین کشورها بحران جدی اطلاعاتی ایجاد شد و نسبت به منابع این قبیل قضاوتها شک و تردید صورت گرفت. به همین دلیل، من واقعا فکر می‌کنم که باید نصحیت کرد کشورهای اروپایی را که در این قضاوت اینطور عجولانه وارد نشوند و اجازه بدهند که آژانس با بررسی‌های کارشناسی خودش نتیجه گیری بکند.

دویچه وله: دکتر شیرزاد، از مجموعه شواهد و قرائن چنین برمی آید که ارجاع پرونده‌ی هسته‌ای ایران به شورای امنیت منتفی ست. اما با توجه به بیانیه‌ی اتحادیه اروپا و دادن مهلت زمانی دیگری به جمهوری اسلامی، آیا این مسایل نشانگر زمینه سازی ارجاع این پرونده به شورای امنیت در ماههای آینده نیست، در صورتی که طرف ایرانی به خواستهای شورای حکام تن درندهد؟

احمد شیرزاد: بله! طبیعی ست که اروپایی‌ها و پشت سر آنها ایالات متحده کاملا می‌خواهند این ماشه را آماده‌ی شلیک نگه دارند و تهدید ارجاع پرونده‌ی ایران به شورای امنیت را هیچوقت منتفی شده ندانند. برداشت آنها اینست که با این تهدید بهرحال ایران انعطاف بیشتری نشان خواهد داد. تصمیم آژانس هم در هرصورت این هست که فعلا این پرونده به شورای امنیت ارجاع نشود و در آینده هم، لااقل در آینده‌ی نزدیک، یکمقداری احتمال اش کاهش پیدا کرده است. اما طبیعی ست که اگر در ادامه‌ی مذاکرات در دو مسئله مشکل حل بشود، بطور کلی منتفی خواهد شد. مسئله‌ی اول، پروسه‌ی غنی سازی هست و چرخه‌ی سوختی که ایران خواهان داشتن آنست. اگر در این زمینه پیشنهاد روسها به نتیجه برسد و ایران بتواند در مقابل این پیشنهاد با انعطاف بیشتری ظاهر بشود، بخش عمده‌ای از مشکل که بیشتر مربوط به حال و آینده هست حل خواهد شد. مسئله‌ی دوم مربوط به گذشته‌ی ایران است، و اینکه در عملکرد ۲۰ـ۱۰ ساله‌ی ایران چه گذشته، چه اهدافی بوده است که البته دراین زمینه تردیدهایی وجود دارد یا نقاط ابهامی وجود دارد. تصور من اینست که این قضیه اصولا بسیار زمان‌بر است، براحتی حل نمی‌شود. بعد، هم ایرانی‌ها باید نسبت به این مسئله بسیار باحوصله باشند، هم جامعه‌ی جهانی و آژانس با ظرافت و حوصله برخورد بکند. نهایتا اگر قصور یا کاستی درعملکرد ایران وجود داشته است، باید واقعا منصفانه با این مسئله برخورد بشود. اما در هرصورت روشن شدن آن مسئله یکمقداری زمان می‌خواهد و طبیعی ست که اگر ایران هم با انعطافی مناسب و با برخورد فنی و حقوقی بتواند افکار عمومی غرب و بازرسان آژانس را قانع بکند که هیچ هدف سوء‌ای در کار نباشد، من فکر می‌کنم بسیاری از مشکلات حل بشود. رویهمرفته من نسبت به مجموع آنچه اتفاق افتاده است با خوشبینی بیشتری برخورد می‌کنم.