تهران؛ شهر تاريخ و تمدن، همشهری

آيا تا به حال حساب كرده‌ايد كه در روز چند سفر شهري انجام مي‌دهيد و از يك گوشه شهر به گوشه ديگر شهر مي‌رويد؟

اصلا به‌نظر شما در همين تهران خودمان كه در روزهاي اينچنيني بسيار شلوغ‌تر از روزهاي عادي است مي‌دانيد چند سفر درون شهري انجام مي‌شود؟

آمار منتشر شده در اين باره بسيار جالب توجه است. شنيده‌ها حاكي از آن است كه شهر تهران روزانه بيش از 10‌ميليون سفر درون‌شهري را تجربه مي‌كند، البته بايد باز هم تأكيد كنيم كه اين آمار مربوط به اين روزهاي آخر سال نيست. اما نكته مهم ديگر مربوط به آمار سفرهاي درون شهري است كه با هدف گردشگري صورت مي‌گيرد و اينجاست كه بايد بگوييم در كسب رتبه براي سفرهاي اينچنيني به هيچ وجه جايگاه خوبي نداريم.

در اين ميان اين نكته را هم در نظر بگيريد كه بسياري از كارشناسان گردشگري بر اين عقيده‌اند كه توريسم شهري زيربناي توسعه گردشگري محسوب مي‌شود. به عبارت ديگر اگر به جاي سرگرداني مردم در خيابان‌هاي شهر، بتوان سفرهاي هدفمندي را براي آنها طراحي كرد كه هم شهروندان را با فرهنگ آن شهر آشنا كند و هم فرهنگ سفر را نهادينه كند، پس از مدتي مي‌توان به توسعه سفرها از درون شهرها به درون كشور اميدوار بود و اين حركت گام به گام مي‌تواند در نهادينه كردن توريسم و توجه به زيرساخت‌هاي آن مؤثر باشد چرا كه در تعريف گردشگري شهري گفته‌اند كه گردشگري شهري يا تفريح شهري بخشي از گذراندن اوقات فراغت شهروندان است؛ آن قسمتي كه در محدوده سكونت شهروندان در فضاهاي باز درون‌شهري محقق مي‌شود و به‌عنوان بخشي از نيازها و فعاليت‌هاي فراغتي مستمر عموم شهروندان به‌صورت روزانه يا هفتگي به شمار مي‌آيد.

حالا با شروع تعطيلات نوروزي كه از قضا تهران هم حسابي خلوت مي‌شود چندبار فرصت مناسبي دست مي‌دهد تا با آسودگي خاطر و فراغ بال، سري به گوشه و كنار شهر بزنيم. باور كنيد كه تهران پر است از ابنيه تاريخي و جاهاي ديدني كه براي ما و ديگر هموطنان جاذبه‌هاي زيادي دارد. البته صادقانه بايد بگوييم كه به‌دليل كمبود جا نتوانستيم همه جاذبه‌ها را معرفي كنيم و فقط سراغ مهم‌ترين‌ها رفتيم، اما همين هم غنيمت است. اگر هم خيلي پايه تهرانگردي بوديد، مي‌توانيد به ديدن اماكني چون عمارت عين‌الدوله، كوه بي‌بي شهربانو، سر در قورخانه، كليساي سركيس، موزه هنرهاي معاصر، برج آزادي، امامزاده صالح تجريش، امام‌زاده قاسم، دركه، دربند و حتي كوه توچال برويد. با يك برنامه‌ريزي ساده و كارآمد مي‌توانيد از تمامي جاذبه‌هاي ديدني پايتخت بهره‌مند شويد.

سردر باغ ملي دروازه ميدان مشق

دروازه‌اي كه در خيابان امام خميني(ره) بعد از ميدان امام وجود دارد همان سر در باغ ملي معروف است كه از دوره قاجار به جا مانده است. در ضلع شرقي اين ساختمان موزه پست قرار گرفته و در سمت چپ نيز ساختمان وزارت امور خارجه قرار دارد. در معماري داخلي اين بنا از تصاوير كورش و مردمان عهد هخامنشي استفاده شده‌است تا فرهنگ ايرانيان معرفي شود. قرار است اين دروازه بخشي از پروژه ساماندهي ميدان مشق باشد كه مسئولان سازمان ميراث فرهنگي وعده داده‌اند در سال جديد شاهد تحولات جدي باشد. دسترسي به اين محل هم كار سختي نيست. از ايستگاه متروي امام خميني تا اين بنا حدود 100 متر راه است.

كاخ موزه گلستان يادگار كهن تهران

مجموعــه كــاخ گلستان يادگاري به جاي مانده از ارگ تاريخي تهران، محل اقامت شاهان قاجار و يكي از زيباترين و كهن‌ترين بناهاي پايتخت 200 ساله ايران است. ارگ سلطنتي در محدوده جنوب خيابان و ميدان امام خميني(ميدان سپه)، شرق خيابان خيام، غرب خيابان ناصر خسرو و شمال خيابان 15خرداد و ميدان ارگ قرار دارد. شمس‌العماره هم در اين مجموعه قرار دارد. اگر خواستيد با استفاده از شبكه حمل‌ونقل عمومي به اين محل مراجعه كنيد بايد در ايستگاه 15 خرداد از خط 2مترو، از قطار پياده شويد.

بازار تهران، قلب اقتصادي شهر

بازار تهران نيز از محوطه‌هاي تاريخي و مهم شهر است. اين مجموعه 100 هكتاري به‌طور كامل در فهرست ميراث ملي كشور ثبت شده است. شايد اگر در ايام تعطيلات به اين محل برويد با هياهوي يك بازار مواجه نشويد اما مي‌توانيد سري به امامزاده زيد بازار بزنيد كه مقبره‌هاي لطفعلي خان زند و فتحعلي‌شاه قاجار در آنجا قرار دارد. همچنين معماري مسجد جامع بازار نيز ديدني است. البته براي ورود به بازار پيشنهاد مي‌كنيم كه پس از پياده‌روي در پياده‌راه خيابان 15 خرداد كه از پروژ‌ه‌هاي اخير شهرداري تهران براي توسعه جاذبه‌هاي شهري و گردشگري است از ورودي سبزه ميدان وارد بازار شويد.

نياوران، باغ قاجار و كاخ پهلوي

يكي ديگر از پيشنهادهاي جذاب ما براي شما كاخ نياوران است. مجموعه تاريخي نياوران در باغ بزرگي به مساحت حدود 11 هكتار در شمال تهران، زيبايي و جذابيت طبيعي و تاريخي فراواني دارد. بناهاي اين مجموعه متعلق به دوره‌هاي قاجار و پهلوي است و گفته مي‌شود كه دستور ساخت اين باغ را فتحعلي‌شاه قاجار صادر كرد. محمد شاه نيز در همين باغ بناي كوچك و ساده‌اي بنا كرد و به‌دنبال او ناصرالدين شاه« كاخ صاحبقرانيه» را در اين باغ ساخت. آخرين بنايي هم كه در دوران قاجار در اين باغ ساخته شد مشهور به كوشك احمدشاهي است. اما در زمان حكومت پهلوي دوم، برخي از بناهاي كوچك اين باغ تخريب و كاخ نياوران با سبكي مدرن براي سكونت وي و خانواده‌‌اش ساخته شد.در حال حاضر محوطه كاخ شامل كاخ نياوران، كاخ صاحبقرانيه، كوشك احمدشاهي و گلخانه‌ها و مدرسه اختصاصي پهلوي است.

شهرري، تاريخ هزاران ساله

شهرري يكي از قديمي‌ترين شهرهاي ايران و جهان است كه تاريخ بناي آن به زمان اقوام آريايي مي‌رسد. ري در لغت به معناي شهر سلطنتي است . اين شهر به قدري اهميت داشته كه حتي در دوره‌اي پايتخت ايران نيز بوده‌است. بنابر آنچه در اوستا آمده ري سيزدهمين شهري است كه درجهان ساخته شده‌است. در حال حاضر اين شهر تاريخي در جنوب تهران قرار گرفته است. حرم حضرت عبدالعظيم حسني و امامزاده‌هاي ديگري كه در اين حرم وجود دارند هرساله ميزبان مسافران بسياري است. تپه ميل يا همان آتشكده بهرام، چشمه علي، باروي ري، دژ رشكان، بازار ري، كاروانسراي شاه‌عباسي (شهر ري)، برج طغرل، قلعه طبرك، استودان گبرها، برج نقاره‌خانه، زندان هارون و ده‌ها نقطه تاريخي ديگر در ري وجود دارند كه مي‌توانند اماكن مناسبي براي گشت و‌گذار شما در شهر باشند.

گنبد فيروزه‌اي، نشاني براي سر قبر آقا

اين محل در اصل آرامگاه آقا سيد زين العابدين حسيني، نخستين امام جمعه تهران در عهد ناصرالدين شاه و همچنين همسر ضياءالسلطنه‌، دختر ناصرالدين شاه‌ است. اين آرامگاه در انتهاي خيابان مصطفي خميني (سيروس‌) قراردارد و از دور با گنبد فيروزه‌فامش مشخص است‌. در ضمن كاروانسراي خانات كه به تازگي مرمت آن به پايان رسيده و 2 هفته پيش شاهد برگزاري جشن ملي نوروز بود نيز در فاصله 100 متري از اين بقعه قرار گرفته است.

كاخ موزه سعد آباد

كاخ موزه سعد آباد جايي براي تفريح، هواخوري والبته مرور تاريخ معاصر ايران است. اين مجموعه عظيم با دارا بودن 18 كاخ بزرگ و كوچك كه يادگاراني از دوره‌هاي قاجار و پهلوي هستند در شمالي‌ترين نقطه تهران قرار دارد. طبق اعلام معاون حفظ و احياي سازمان ميراث فرهنگي كشور تمام موزه‌هاي كشور در ايام نوروز از ساعت 9 صبح تا 8شب پذيراي مراجعان هستند كه شامل مجموعه سعدآباد هم مي‌شود.اگر خواستيد در ايام تعطيلات به اين مجموعه برويد حتما از بزرگ‌ترين سفره هفت سين ايران كه از 29 اسفند تا 11فروردين برپاست، ديدن كنيد.

موزه فرش تجلي گاه هنر ايراني

موزه فرش ايران در 22 بهمن سال 1356 شمسي افتتاح شد. نماي بيروني موزه برگرفته از ساختار دار قاليبافي است. اين موزه 2تالار دارد كه تالار طبقه همكف نمايشگاه دائمي و تالار طبقه فوقاني، به نمايشگاه موقت گليم و قالي اختصاص دارد. اين مجموعه شامل با ارزش‌ترين نمونه‌هاي قالي ايران از قرن دهم هجري قمري تا دوره معاصر است و يكي از منابع غني تحقيق براي محققان و هنردوستان به شمار مي‌آيد. اين موزه نيز در تقاطع خيابان‌هاي كارگر و فاطمي قرار دارد.

موزه خودرو، نمايشگاه كلاسيك‌هاي جهان

اين موزه را مي‌توان يكي از جذاب‌ترين موزه‌هاي ايران و البته ناشناخته‌ترين‌ها ناميد. موزه خودرو در سال 82 راه‌اندازي شده است و بيش 40دستگاه از قديمي‌ترين خودروهاي جهان در اين موزه‌نگهداري مي‌شوند.كالسكه‌هاي نادري و تاجگذاري، آلفا رومئو، فراري، لامبورگيني كنتاش، كرايسلر، رولزرويس سيلورگوست دهه 20 متعلق به احمدشاه قاجار و نيز رولز رويس فانتوم 4 كه فقط 18عدد از آن در جهان ساخته شده است، كاديلاك، جگوار، بنتلي و بنزk500 نمونه‌هاي ديگر از خودروهاي بي‌نظير اين موزه هستند. اين موزه جذاب در كيلومتر 11 جاده مخصوص كرج جنب فروشگاه سپه، نبش بن بست 15 قرار دارد.

موزه‌ملي، تاريخ ايران در پيچ و خم

موزه ملي ايران با قدمتي در حدود ۶۰ سال، نه تنها بزرگ‌ترين موزه باستان‌شناسي و تاريخ ايران است بلكه از نظر حجم، تنوع و كيفيت آثار جزو يكي از چند موزه بزرگ جهان نيز محسوب مي‌شود. اين موزه در چند سال گذشته با فراز و نشيب‌هاي بسياري روبه‌رو بوده است. البته مسئولان سازمان ميراث فرهنگي كشور حدود يك‌ماه پيش اعلام كردند كه با تخصيص اعتبار و برنامه‌هاي ويژه اين موزه را در 3سال آينده سر و سامان خواهند داد! موزه ملي در خيابان امام خميني(ره)، نبش خيابان سي تير قرار گرفته است. نخستين مرد نمكي ايران هم كه در سال 1372 كشف شد در اين موزه نگهداري مي‌شود.