گفتگو با دو كليمى ساكن ايران درباره اظهارات ضد اسراییلی رییس جمهور ایران، صدای آلمان

اظهارات ضد اسراییلی رییس جمهور ایران با واکنش های وسیع جهانی مواجه شد. اما آنچه کمتر به آن پرداخته شد، برداشت و عکس العمل ۲۵ هزار یهودی است که در خود ایران زندگی میکنند.

واقعیت این است که صحبت‌های احمدی‌نژاد را ناطران بین‌المللی و سازمان‌های یهودی نه تنها علیه اسراییل، بلکه به موازات، علیه یهودیان نیز ارزیابی کردند. البته بدیهی است که با توجه به شرایط جامعه ایران نمی توان انتطار داشت که کلیمی‌های ساکن آن جرات اینرا داشته باشند که با روزنامه‌نگاران خارجی در باره احساس خود یا اوضاع جاری صحبت کنند. نه! این شدنی نیست. با این همه ‌هارون یشایایی نماینده جامعه کلیمیان تهران که دارای ۱۷ هزار نفر عضو است، نامه سرگشاده‌ای خطاب به احمدی نژاد نوشت و در آن با احتیاط کوشید میان صهیونیسم و یهودی ستیزی تمایز قایل شود. یشایایی میگوید ما ایرانی هستیم و یهودیان از ۲۷۰۰ سال قبل در این سرزمین زیسته و به این خاک پایبند شده‌اند. بايد گفت غالب كليمى‌هاى ساكن ايران از سبک زندگی خود با داشتن حقوقى چون مدرسه و کنیسه مربوط به خود ناراضی نیستند و عملا شکایتی از تبعیض رسمی نسبت به خود از آنها شنیده نمی‌شود. ببینیم اولریش پیک همکار صدای آلمان در تهران با چه کسانی برخورد کرده است.

اسم کسی که اولریش پیک با او برخورد داشت، در اصل "موسی سعیدیان" است اما روی کارت ویزیت او تنها نوشته شده "موسی بابا". موسی هفتاد ساله و اهل اصفهان است و در خیابان فردوسی در قلب تهران و در نردیکی سفارت آلمان کار می‌کند. موسی كه یک مغازه عتیقه فروشی دارد، می‌گوید:

”من کلیمی هستم و ساکن تهران. اینجا ما مورد احترام هستیم و با سایرین در صلح و صفا زندگی می‌کنیم. البته از انفلاب به بعد وضع تغییر کرده است.“

با اين همه به رغم اينكه اسراييل از سوى رهبرى ايران به رسميت شناخته نمىشود و احمدى نژاد رييس جمهور هم مدام بر تنور كارزار ضد اسراييلى می‌دمد، يهوديان ايرانى از سوى جمهورى اسلامى بعنوان اقليت مذهبى رسمى و داراى حقوق مطرح هستند. طبق اصل سيزدهم قانون اساسى ايران ، مسيحيان و زرتشتيان نسبت به تربيت و فرهنگ مذهبى خود داراى حقوق هستند و آزادند تا فرايض دينى خود را بجاى آورند.

يهوديان نيز مانند ساير اديان به رسميت شناخته شده در ايران، داراى نماينده در مجلس قانونگزارى هستند. موسى بابا دراين مورد می‌گويد: علت اينست كه ما يهودى هستيم نه صهيونيست! موسىبابا از زندگى روزمره كليميان ايران می‌گويد:

"ما حدود ۲۰كنيسه در ايران داريم و می‌توانيم بدون بروز مشكلى، در آنها به فرايض مذهبى‌مان بپردازيم. ما در همه جا از جمله اصفهان، گورستان متعلق به خود را داريم. در همين گورستان اصفهان، اخيرا سنگى كشف شده كه حدود ۳۰۰۰ سال قدمت دارد.“

بايد گفت در سرزمين كنونى ايران، يهوديان از نظر تاريخى هزار سال زودتر از مسلمان‌ها حضور داشته‌اند. به اين ترتيب كه وقتى امپراطورى فارس به بين النهرين و بابل در ۵۳۹ سال قبل از ميلاد مسيح حمله كرد، بخشى از عبرانى‌هاى اسير شده در اين جنگ به فلسطين امروزى برگشتند اما گروه قابل توجهى ازآنها در خاك امپراطورى فارس ماندگارشدند.

خاستگاه اصلى كليميان ايرانى در همدان واقع در شمال غربى ايران است. اين عده توسط مردخاى و استر به اين ناحيه آورده شدند. مقبره ايندو در همدان كه شهرى است با ۵۰۰ هزار جمعيت، از جمله اماكنى است كه می‌توان به بازديد آن رفت. با اين همه بايد گفت كه جامعه كليميان همدان پيوسته كوچكتر از قبل مى شود. يك كليمى ساكن همدان می‌گويد:

”اكثر ما مهاجرت كرده‌ايم. خيلى از كليمى‌ها به آمريكا يا اروپا رفته‌اند يا به شهرهاى بزرگتر مثل تهران و شيراز و اصفهان رفته‌اند. الان در همدان تنها ده خانواده كليمى وجود دارند و در كل ايران ۲۵۰۰۰ نفر كليمى داريم. در حاليكه قبلا اين عده تنها در همدان ۶۰ هزار نفر بودند.“

تعداد كليمى‌ها تنها در همدان نيست كه كمتر و كمتر می‌شود بلكه دركل ايران، اين تعداد پيوسته كاهش مى يابد. آنها اول انقلاب هفتاد هزار نفر بودند و الان ۲۵۰۰۰ نفر. آيا ممكن است روزى اصلا هيچ كليمی در ايران نباشد؟ ن. ن كليمى همدانى می‌گويد:

”نميشه اينو گفت. ما راضى هستيم و اينجا زندگى مون خوبه. مشكل اينه كه نسل مون افزايش پيدا نمی‌كنه!“

واقعيت اين‌ است كه براى برخى از كليمى‌ها اوضاع و زندگى در شرق، معمولا به مراتب بهتر از كار و زندگى در كشورهاى ديگراست. بعنوان مثال اسراييلى‌هايى بودند كه در زمان جنگ ايران و عراق، به ايران اسلحه مى‌آوردند. دشمن مشترك هر دو طرف درآن دوران، صدام حسين بود و اين همكارى بر اساس مثل معروف ”دشمن دشمن من، دوست من است“ انجام می‌شد. ضمنا كليمى‌هاى ايرانى يك امكان ويژه نيز دارند و آن اجازه سفر به اسراييل است.

موسى بابا می‌گويد: البته در هشت سال دوران جنگ با عراق چنين اجازه‌اى نبود. اما الان می‌توونيم بدون مشكل به اسراييل برويم و برگرديم. در ضمن رييس جمهور قبلى محمد خاتمى خيلى كارها به سود ما كليميان انجام داد.

چيزى كه موسى بابا به آن اشاره نمی‌كند اين است كه آنها می‌توانند از طريق كشور سوم به اسراييل سفر كنند و اينكه در برخى موارد، ديدار از اسراييل با فشارهايى توام بوده است.

يك نمونه جالب در اين زمينه به مراسم عزادارى پاپ ژان پل دوم برمی‌گردد كه در آن پرزيدنت خاتمى رييس جمهور وقت ايران نيز حضور داشت و گفته شد كه با موشه كاتساو رييس جمهور اسراييل مواجه گشت. موشه كاتساو ايرانى‌الاصل است و مثل آقاى خاتمى يزدى. اما تبليغات منفى و جنجالى كه بر سر اين ديدار كه صحت و سقم آن معلوم نبود، بسيار وسيع و فراگير شد.