فعال شدن دیپلماسی آمریکا و روسیه در آسیای مرکزی، دویچه وله

در روزهای اخیر شماری از مقامات آمریکایی و روسی از آسیای میانه دیدار کرده‌اند. موفقیت روسیه در کسب امتیاز احداث خط لوله‌ی نفت از ازبکستان و ترکمنستان، برگ برنده این کشور در رقابت با غرب ارزیابی می‌شود.

کارشناسان محلی فعال شدن دیپلماسی روسی و آمریکائی در منطقه را رقابت آشکار غرب و روسیه برای بدست آوردن انحصار صدور نفت و گاز این منطقه ارزیابی کرده اند.

سفر نماینده ویژه دولت آمریکا به ترکمنستان

جورج کرول، نماینده ویژه دولت آمریکا برای آسیای مرکزی در دیدار ۵ روزه از ترکمنستان با قربان قلی بردی محمداف رئیس جمهور این کشور مذاکره کرد. جورج کرول در مصاحبه با رسانه های ترکمنستان گفته است که دولت آمریکا به ترکمستان توجه ویژه ای دارد. خبرگزاری ایرنا در تحلیلی از این دیدار گمانه زنی هائی را در خصوص مذاکرات نظامی ترکمنستان و آمریکا مطرح کرده است. ایرنا می نویسد آمریکا فعالیتهای دیپلماسی خود را در این کشور بطور چشمگیری افزایش داده.

همکاری نظامی ترکمنستان با آمریکا

براساس آمارهای رسمی ارایه شده از سوی دولت آمریکا، این کشور تاکنون بیش از ‪ ۴۷۴نفر از افسران نظامی و امنیتی ترکمنستان را آموزش داده و ‪۱۷ میلیون دلار کمک نیز در اختیار این کشور برای تجهیز و نوسازی پاسگاههای نظامی ،امنیتی و مرزبانی قرار داده است .

برخی از کارشناسان غربی از جمله میشائل لاوبش رئیس بنیاد مدافع آزادی و حقوق شهروندی در آسیای میانه در گفتگو با بخش فارسی دویچه وله تائید کرده‌اند که نیروهای آمریکائی در پایگاه هوائی مرو ترکمنستان مستقر هستند. لاوبش در مصاحبه با دویچه وله در این خصوص گفت: "ما شواهدی در دست داریم که نشان می دهد نیروهای آمریکائی از پایگاه هوائی مرو استفاده می‌کنند." لاوبش اضافه می کند که کشورهای صاحب انرژی ترکمنستان و ازبکستان برای استقلال خود مجبورند به غرب و ناتو نزدیک شوند: "بویژه کشورهای کوچک آسیای مرکزی باید همکاری های نظامی خود را با غرب توسعه دهند."

همزمان با سفر جورج کرول نماینده ویژه دولت آمریکا به ترکمنستان، دیک چینی معاون رئیس جمهور آمریکا نیز به آذربایجان ، گرجستان و اوکرائین سفر کرد. دیدار دیک چینی با رهبران این کشورها در راستای تقویت مواضع آمریکا در جمهوری های سابق شوروی بویژه تقویت کشورهایی است که مواضع نزدیک تری به آمریکا دارند. میشائل لاوبش رئیس بنیاد مدافع آزادی و حقوق شهروندی در آسیای مرکزی می‌گوید با افزایش تنش در منطقه قفقاز، فشار روسیه برای اعمال سیاست خود در آسیای مرکزی نیز افزایش یافته است.

سفر پوتین به ازبکستان

همزمان با فعال شدن دیپلماسی آمریکا در منطقه ، ولادیمیر پوتین، نخست وزیر روسیه نیز به ازبکستان سفر کرد. روسیه کشورهای آسیای مرکزی را جزو محدوده منافع سنتی و استراتژیک خود به حساب می آورد. ازبکستان با جمعیت ۲۶ میلیونی و هم مرزی آن با افغانستان و ادعای هژمونی در میان کشورهای آسیای میانه بویژه مورد توجه روسیه قرار گرفته.

تاکنون بیش از ‪ ۴۵۰شرکت مشترک با سرمایه روسیه در ازبکستان و ‪ ۳۰۰شرکت مشترک با سرمایه ازبکستان در روسیه تاسیس شده است. روابط تجاری دو کشور در سال حدود 5 میلیارد دلار ارزیابی می شود. روسیه قراردادهای نظامی نیز با ازبکستان از جمله قرارداد برگزاری تمرین مشترک نظامی را امضا کرده است.

ولادیمیر پوتین در ازبکستان موفق شد نظر مساعد اسلام کریم اف، رئیس جمهور این کشور را در تاسیس خط لوله جدید گاز بدست آورد. ترکمنستان و ازبکستان قرار است پس از احداث خط لوله جدید، صادرات گاز خود را به روسیه دو برابر افزایش دهند. تحلیلگران می گویند احداث این خط لوله به روسیه اجازه خواهد داد انحصار خود را بر صدور گاز آسیای مرکزی به اروپا حفظ کند و مواضع خود را در منطقه و هم در مقابل غرب تقویت دهد.

فعالیت های اقتصادی روسیه در ترکمنستان نیز افزایش می یابد. هم‌اکنون ‪ ۸۲ شرکت روسیه ‪ ۱۱۴طرح را در بخش‌های مختلف به ارزش بیش از ‪۳۰۰ میلیون دلار در ترکمنستان در دست اجرا دارند. روسیه همچنین سالانه حدود ‪ ۵۰ میلیارد مترمکعب گاز از ترکمنستان خریداری می‌کند.

کارشناسان محلی می گویند، رقابت های اقتصادی و نظامی روسیه و آمریکا در منطقه آسیای مرکزی و مداخله روسیه در گرجستان سبب شده است که کشورهای آسیای مرکزی در قبال روسیه سیاست محتاطانه ای را در پیش گیرند. جمهوری های آسیای مرکزی از دخالت روسیه در امور کشورشان بیم دارند، ولی این کشورها سعی می کنند سیاست مستقلی را نیز در قبال آمریکا اتخاذ کنند.

طاهر شیرمحمدی