گزارش تايم: نگاهي به انتخابات در آمريكاي لاتين و گرايش به چپ، ايسنا

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: بين‌الملل - گزارش و تحليل

«در حالي كه بسياري از كشورهاي آمريكاي لاتين خود را براي برگزاري انتخابات در سال جاري آماده مي‌كنند هوگو چاوز، رييس جمهور ونزوئلا معتقد است كه آمريكاي لاتين در حال مشاهده‌ي يك تغيير موضع به سوي چپ‌گرايي آمريكا ستيزانه است. پيروزي اوو مورالس هم‌پيمان چاوز و كاسترو در انتخابات رياست جمهوري بوليوي در ماه گذشته شاهد اين مدعاست. مورالس در هفته‌ها‌ي گذشته طي سفرهاي دوره‌يي‌اش به كشورهاي مختلف جهان با چاوز ديدار و گفت‌وگو كرد. رييس جمهور ونزوئلا به موراس گفت: مي‌داني كه محور شرارت كيست؟ واشنگتن و متحدانش در سراسر جهان كه به تهديد، تهاجم، قتل و ترور متوسل مي‌شوند، آنها محور شرارتند.

موراس و چاوز متفق القول اظهار داشتند: ما در حال پديد آوردن محور شرافت كه در واقع محور جديد قرن جديد به شمار مي‌آيد، هستيم. مورالس نيز به نوبه‌ي خود گفت: اين جنبش تنها به بوليوي محدود نمي‌شود بلكه فيدل (كاسترو) در كوبا و هوگو (چاوز) در ونزوئلا در حال ثبت موفقيت‌هايي در زمينه‌ي جنبش‌هاي اجتماعي و سياست‌هاي چپ‌گرايانه هستند. حال اين سوال مطرح مي‌شود كه آيا براستي چاوز و مورالس را مي‌توان پيشرواني دانست كه آمريكاي لاتين را به سوي چپگرايي سوق دهند؟»

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) هفته‌نامه‌ي تايم در گزارشي درباره‌ي انتخابات در آمريكاي لاتين و رويكرد به چپ در اين كشورها، به بررسي وضعيت انتخاباتي در 8 كشور آمريكاي جنوبي پرداخته است.

* شيلي، 15 ژانويه (25 دي)

در دور دوم انتخابات رياست جمهوري شيلي ميشله باچلت پريا، از حزب سوسياليست با سناتور سباستين پينرا اچنيك، از حزب راست ميانه به رقابت خواهد پرداخت. خانم باچلت همچنانكه از مدت‌ها پيش به عنوان جانشين احتمالي ريكاردو لاگوس اسكوبار، رييس جمهور فعلي شيلي مورد اقبال عمومي واقع شده، از سوي ديگر بايد از گرايش بيش از حد به چپ‌ بپرهيزد تا با سرلوحه قراردادن چنين رويكردي جمعيت كثير راي دهندگان ميانه‌رو را از خود بيزار نكند و از حمايت آحاد مردم از هر حزب و جريان سياسي برخوردار شود.

باچلت پزشكي كه با استناد به نظرسنجي‌هاي اخير به عنوان نخستين رييس جمهور زن شيلي برگزيده خواهد شد به احتمال قريب به يقين سعي نخواهد داشت تا مناسبات ديپلماتيك و اقتصادي حسنه‌ي شيلي با آمريكا را كه اساسا توسط لاگوس اسكوبار تداوم يافته است، برهم زند.

شيلي تحت رياست دولت باچلت يا پينرا بهبود مناسبات اغلب پرتنش خود با بوليوي را در دستور كار قرار خواهد داد و نيز در خلال اين روند بر رياست جمهوري مورالس در نقش تعديل كننده اعمال نفوذ خواهد كرد.

باچلت در دور نخست انتخابات رياست جمهوري نزديك به 46 درصد آرا را به دست آورد و سناتور پينرا حائز 25 درصد مجموع آرا شد.

باچلت در تمامي نظرسنجي‌هايي كه پيش از برگزاري انتخابات صورت گرفت، پيشتاز بود. جديدترين نظرسنجي‌ها توسط موسسه‌ي "موري" حاكي از آن است كه باچلت از حمايت ‌45 درصدي مردم برخوردار و پينرا با ‌40 درصد اقبال عمومي مواجه است.

* كاستاريكا، 5 فوريه (16 بهمن)

در انتخابات رياست جمهوري كاستاريكا 14 كانديدا به رقابت با يكديگر خواهند پرداخت كه در ميان آنها نام اسكار آرياس، رييس جمهور اسبق اين كشور و برنده‌ي جايزه صلح نوبل اكتبر سال 1987 به چشم مي‌خود.

جديدترين نظرسنجي‌ها بيانگر آن است كه آرياس با برخورداري از حمايت 36 درصدي مردم نسبت به ساير رقباي خود پيش است اما براي اين كه انتخابات به دور دوم كشيده نشود وي بايد دست كم 40 درصد آرا را به دست آورد.

(سه سال پيش به موجب تصويب اصلاحيه‌ي قانون اساسي كاستاريكا روساي جمهور اسبق اين كشور مجاز به كانديداتوري در انتخابات شدند) آرياس در دوره‌ي رياست جمهوري خود از جمله متحدان بي قيد و شرط آمريكا محسوب نمي‌شد بلكه به عنوان منتقد صريح اللهجه آمريكا از دونالد ريگان به خاطر حمايت‌هاي مالي از نيروهاي ضد شورش نيكاراگوئه به شدت انتقاد مي‌كرد. (در سال 1979 كاستاريكا از شورشيان ساندنيست عليه ديكتاتور وقت نيكاراگوئه، آناستازيو سوموزا حمايت كرد) آرياس اخيرا نيز از سياستهاي آمريكا در تهاجم به عراق انتقاد كرده است. وي با وجود اين از طرح ابتكاري واشنگتن يعني توافقنامه‌ي تجارت آزاد آمريكاي مركزي (CAFTA) حمايت مي‌كند. رقيب سرسخت آرياس در انتخابات رياست جمهوري كاستاريكا اوتون سوليس است كه از منتقدان صريح CAFTA به شمار مي‌آيد. سوليس تنها با 19 درصد آرا پس از آرياس در جايگاه دوم نظرسنجي‌ها قرار دارد اما همچنان اميدوار است تا انتخابات را به دور دوم بكشاند.

* پرو، 9 آوريل

پرو در ميان ساير كشورهاي آمريكاي لاتين بيشترين واكنش را به پيروزي مورالس در بوليوي از خود نشان داد. اولانتا هومالا، سرهنگ دوم بازنشسته‌ي ارتش و از مريدان ناپلئون بناپارت و شارل دوگل به عنوان يكي از كانديداهاي انتخابات رياست جمهوري پرو سياستهاي بسيار مشابهي با چاوز و مورالس اتخاذ كرده است.

هومالا طي نظرسنجي‌هايي كه پيش از برگزاري انتخابات به عمل آمد 12 درصد آرا را به دست آورد در حالي كه جديدترين نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد كه وي ضمن برخورداري از 22 درصد حمايت‌ها در موقعيتي برابر با لوردس فلورس نانو، كانديداي حزب راست ميانه‌ي حاكم پرو قرار داد. هومالا در حالي كه همواره روابط بسيار نزديك خود با چاوز را انكار مي‌كرد در تاريخ سوم ژانويه در موضعي كاملا متفاوت به كاراكاس سفر كه در سميناري كه طي آن چاوز و موراس براي نخستين بار با يكديگر ملاقات مي‌كردند، در رديف جلو نشست. مطبوعات پرو از آن روز به بعد گروه چاوز، مورالس و هومالا را "تروئيكاي آند" (سلسله جبال آند در آمريكاي لاتين) نام نهادند. چاوز طي نشست مذكور ضمن تعريف و تمجيدهاي بسيار از هومالا وي را با ژنرال خوان ولاسكو آلوارادو، رهبر ناسيوناليست پرو در سالهاي 1968 و 1975 مقايسه كرد. همين امر سبب شد كه دولت فعلي پرو به نشانه‌ي اعتراض به اظهارات چرب و نرم چاوز و اين كه وي در امور داخلي پرو دخالت كرد، سفير خود در كاراكاس را فراخواند.

به هر جهت هومالا تا نشستن بر كرسي رياست جمهوري راه طولاني را در پيش دارد. وي ابتدا بايد در انتخابات نهم آوريل جزو دو كانديدايي باشد كه حائز اكثريت آرا شده‌اند و پس از آن نيز بايد در دور دوم انتخابات كه قرار است در هفتم مه برگزار شود به پيروزي قاطع دست پيدا كند.

اين در حالي است كه سابقه‌ي خانوادگي و شخصي او مي‌تواند مايه‌ي دردسر باشد. هومالا شخصا رهبري قيام نه چندان بزرگ سال 2000 را كه برضد آلبرتو فوجيموري، رييس جمهور سابق اين كشور صورت گرفت برعهده داشت. فوجيموري كه از مدت‌ها پيش كانديداتوري خود را اعلام كرده اكنون در تبعيد بسر مي‌برد. برادر كوچكتر هومالا اكنون زنداني بوده و منتظر برگزاري محاكمه‌ي خود به اتهام رهبري شورش‌هايي در مناطق دور افتاده‌ي پرو در سال گذشته است. برادر بزرگتر وي نيز (اوليسس هومالا) به طور رسمي موافقت با كانديدايي‌اش در انتخابات را خواستار شده است و از هم اكنون ادعا كرده كه ناسيوناليست راستين خانواده‌ي هومالا است.

* كلمبيا، 28 مه

پس از آن كه ديوان عالي كلمبيا اصلاحيه‌ي انتخاباتي قانون اساسي اين كشور را پاييز گذشته تصويب كرد و به موجب آن روساي جمهور كلمبيا مجاز به كانديداتوري براي دور دوم شدند و از آنجايي كه آلوارو اوريبه، متحد سرسخت آمريكا به شكرانه‌ي اين تصميم به احتمال زياد با اكثريت آرا مجددا به رياست جمهوري خواهد رسيد بنابراين واشنگتن از هر نظر آرامش خاطر دارد.

نظرسنجي‌هاي اواسط دسامبر 2005 از حمايت 73 درصدي مردم كلمبيا از اوريبه حكايت داشت در حالي كه رقيب وي تنها از حمايت 5 درصدي مردم برخوردار بود. البته اوريبه از آمريكا انتقاداتي هم كرده است، در پي اعلام هشدار سفير آمريكا در كلمبيا به خاطر دخالت رهبران شبه نظامي بوگوتا كه با دولت هم دست شده و در انتخابات خلل وارد مي‌آورند، اوريبه از اظهارات اين مقام آمريكايي انتقاد كرد. اما به هر جهت وي هيچگاه بابت طرح كلمبيا - اختصاص 3 ميليارد دلار كمك نظامي از سوي واشنگتن به كلمبيا جهت مبارزه با تجارت غيرقانوني كوكائين و شورش چپ گرايان آمريكاي لاتين - لب به انتقاد نگشوده است، دفتر رياست جمهوري كلمبيا تنها يكبار طي بيانيه‌اي اعلام داشت: طرح كلمبيا نبايد به عنوان اهرم فشار بر كلمبيا از سوي آمريكا مورد بهره برداري قرار گيرد. شايد ميزان اقبال عمومي از ارويبه تا پيش از برگزاري انتخابات در 28 مه كاهش يابد اما اين افت تاثيري بر پيروزي وي نخواهد گذاشت چرا كه اگر قرار باشد انتخابات به دور دوم كشيده شود، اوريبه بايد 20 درصد حمايت‌ها را از دست رفته ببيند كه البته اين امر با توجه به شرايط حاكم بعيد به نظر مي‌رسد.

* مكزيك، 2 ژوئيه

رقابت در انتخابات رياست جمهوري مكزيك بسيار تنگاتنگ است اما كليدي نظرسنجي‌ها از پيشتازي آندرس مانوئل لوپز اوبرادور (ملقب به AMLO) شهردار سابق مكزيكوسيتي حكايت دارد. برخي معتقدند وي تنها با يك درصد اختلاف از ساير رقباي خود پيش است اما عده‌اي ديگر ميزان برتري وي را 7 درصد تخمين زده‌اند. سياست‌ها و مواضع چپ گرايانه و خصمانه‌ي لوپز اوبرادور در قبال آمريكا به لطف ناكارآمدي سياستهاي دوستانه‌ي ويسنته فاكس، رييس جمهور كنوني مكزيك بستري را فراهم آورد تا كفه‌ي ترازو به سود اوبرادور سنگيني كند. اين در حالي است كه حزب اقدام ملي مكزيك (PAN) به رهبري فاكس كانديداي پيشنهادي رييس جمهور يعني سانتياگو كريل، وزير امور داخلي براي انتخابات رياست جمهوري را رد كرد و فيليپ كالدرون هينوجوسا، رييس سابق حزب PAN را كه در اغلب نظرسنجي‌ها در جايگاه دوم يا سوم قرار دارد جانشين وي ساخت.

هينوجوسا طي نظرسنجي‌ها جايگاه خود را دايما با روبرتو مادرازو پينتادو، كانديداي حزب نهاد انقلابي (PRT) عوض مي‌كند.

كليه رقباي انتخاباتي وعده داده‌اند تا مبارزات انتخاباتي خود را تا قبل از نوزدهم ژانويه تحت عنوان مبارزه آشتي برگزار كنند. پس از آن فصل تبليغات پر هزينه با صرف 750 ميليون دلار بابت جلب آرا مردم آغاز خواهد شد. حاميان لوپز اوبرادور (AMLO) از هم اكنون رهبر خود را به كانديداهاي چپ گراي پيروز آمريكاي لاتين مانند مي‌كنند به طور مثال گفته مي‌شود كه اوبرادور به چشم و هم چشمي با چاوز در خصوص مديريت ماهرانه‌اش بر درآمدهاي نفتي خواهد پرداخت، از سياستهاي لوئيس ايناسيو لولا داسيلوا، رييس جمهور برزيل در جلب اتفاق نظر با اتحاديه‌هاي كارگري مكزيك تقليد و از ابتكار عمل اوو مورالس در ارتباط برقرار كردن با سرخپوستان بوليوي پيروي خواهد كرد و همچنين از نستوركرچنر، رييس جمهور آرژانتين ياد خواهد گرفت كه چگونه با امور صندوق بين‌المللي پول (IMF) كنار آيد رقبا و حتي دوستان اوبرادور از جمله كليساي كاتوليك در تلاشند تا چهره‌اي افراطي از وي به تصوير بكشند و مبارزات انتخابي وي در كمال جنجال و دردسر پيگيري شود.

* برزيل، اكتبر 2006

در دور دوم انتخابات رياست جمهوري سال 2002 لوئيس ايناسيو لولاداسيلوا از سياستمداران چپگراي برزيل با كسب 61 درصد آرا به پيروزي رسيد و از اول ژانويه 2003 عنان قدرت را به دست گرفت. اما وي به تدريج محبوبيت فراگير خود را از دست داد. حزب كارگر برزيل (PT) به رهبري داسيلوا پس از اذعان به رسوايي‌هاي مالي و باند بازي‌ها در خلال مبارزات انتخاباتي و نيز شخص رييس جمهور به دليل عدم تحقق وعده‌هاي گذشته‌ي خود بر بي ثباتي و ناكارآمدي خود در اذهان عمومي صحه گذاشته‌اند.

داسيلوا اگرچه از پتانسيل رهبري حزب كارگر برخوردار است اما اين كه همچنان آرزوي كانديداتوري براي يك دوره‌ي چهار ساله‌ي ديگر را در سر بپروراند در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. او شايد به حمايت از چيروگومژ، وزير همبستگي ملي برزيل بپردازد. نظرسنجي‌هاي ماه گذشته نشان مي‌داد كه خوزه سرا شهردار ميانه‌روي سائوپائولو بر ساير رقباي خود پيش است البته ذكر اين نكته ضروريست كه وي مبارز چندان سختي محسوب نمي‌شود و از آنجاييكه تنها يك سال شهردار بوده بنابراين فرد كار آزموده‌اي تلقي نمي‌شود.

جرالد آلكمين، فرماندار سائوپائولو نيز خود را به عنوان كانديداي انتخابات مطرح كرده است اما در مقطع فعلي مردم برزيل از سياستمداران بيزار شده‌اند كه در نتيجه‌ي اين بي ميل مبارزات انتخاباتي به گونه‌اي است كه ظاهرا سرنوشت انتخابات با شير يا خط رقم خواهد خورد.

* اكوادور، اكتبر 2006

اكوادور از سال 1997 تاكنون شاهد سرنگوني شش رييس جمهور در پي قيام‌هاي مردمي رسوايي‌ها و هرج و مرج‌هاي قانون اساسي بوده است.

تا به امروز هيچ سياستمداري به طور رسمي اعلام كانديدايي نكرده است اما رافائل كورئا، وزير اقتصاد سابق اكوادور و از منتقدان سرسخت صندوق بين‌المللي پول، تجارت آزاد و سياست‌هاي آمريكا كانديداي احتمالي اين دوره از انتخابات رياست جمهوري به شمار مي‌آيد. شايد در اوكي تيتوانا، شهردار شهر توريستي و سرخپوست نشين كوتاكاچي كه از پيروزي مورالس در بوليوي الهام گرفته نيز به عرصه‌ي رقابت وارد شود. لئون رولدوس، برادر خائيمه رولدوس، رييس جمهور اسبق اكوادور در سال 1979 از ديگر كانديداهاي احتمالي محسوب مي‌شود.

در دومين دور انتخابات رياست جمهوري اكوادور كه در اكتبر سال 2002 برگزار شد لوسيوادرين گوتيرز با كسب 7/58 درصد آرا به قدرت رسيد. گوتيرز كه افسر بازنشسته‌ي ارتش مي‌باشد با شعارهاي چپگرانه‌ي خود توانست آلوارو نوبوآ، بزرگترين توليد كننده‌ي موز اكوادور و ثروتمندترين مرد اين كشور را شكست دهد اما همچنان پول سلاح قدرتمند به شمار مي‌آيد و احتمالا نوبوآ مجددا شانس خود را در انتخابات 2006 آزمايش خواهد كرد.

* ونزوئلا، دسامبر 2006

اپوزيسيون ونزوئلا در تلاش است تا به راي مخالف 40 درصد مردم به هوگو چاوز در همه پرسي اوت 2004 اشاره كنند اما منتقدان وي هيچگاه نتوانسته‌اند جانشين مناسبي براي او پيدا كنند و بارها با كودتاهاي نافرجام اعتصاب دو ماهه‌ي كارگران نفت و شكست‌هاي پي در پي در انتخابات محلي در حقيقت اسباب سرافكندگي خود را فراهم آورده‌اند. در جديدترين مورد احزاب مخالف در شرف برگزاري انتخابات كنگره با بهانه قرار دادن احتمال تقلب و كنار كشيدن از روند انتخابات به هم پيمانان چاوز اجازه دادند تا اكثر كرسي‌هاي كنگره را قبضه كنند.

در همين حال چاوز با حمايت مالي از برنامه‌هاي اجتماعي و صرف 83 ميليون دلار درآمد نفتي ونزوئلا در افزايش رفاه اجتماعي ميزان محبوبيت خود را به طرز چشمگيري افزايش داده است. وي كليه‌ي نهادهاي دولتي از شهرداري گرفته تا ديوان عالي را تحت استيلاي خود در آورده است. بنابراين روي شكست چاوز اصلا حساب نكنيد.