درس هاى يك انتخابات، فرزانه روستايى، شرق

شمارش آراى انتخابات عراق به زودى به پايان مى رسد و با راى مردم نهادها و مشروعيت جديدى شكل مى گيرد كه عملاً به منزله پايان مشروعيت نظام سابق است. برگزارى انتخابات نسبتاً موفق در عراق پيامى بود كه نشانه هاى شكل گرفتن جوامع جديدى را در خاورميانه آشكار مى سازد. يك سال قبل از سقوط رژيم صدام حسين انتخاباتى در اين كشور برگزار شد كه براساس بسيارى از معيارهاى معمول انتخاباتى سالم و كاملاً عادى بود. در اين انتخابات صدام حسين با بيش از ۹۹ درصد آرا مورد استقبال دوباره مردم عراق قرار گرفت و آخرين دوره رياستش را بر عراق جشن گرفت. كم نبودند عراقى هايى كه با خون خود به صدام حسين راى دادند. همان مردمى كه به لطايف الحيل و با كاربرد روش هاى توده ابزارى به خط شدند و ۹۹ درصد آرا از آنها كسب شد روز يكشنبه نهادهاى نظام سياسى جديدى را پى ريختند. درصد شركت كنندگان در انتخابات عراق از پيش بينى هاى ابتدايى بيشتر بود و همين عاملى است كه اثبات مى كند بى اعتبارى نظام هاى سياسى بسته اى كه با فريب و تحميق افكار عمومى خواسته هاى خود را در صندوق آراى مردم مى كارند روزى آشكار مى شود. با توجه به اينكه بافت سياسى فكرى فرهنگى كشورهاى خاورميانه عربى از جنس نسبتاً همگونى برخوردار است برگزارى انتخابات عراق مى تواند سرفصل دوران جديدى باشد. دوران جديد براى مردم و نظام هاى سياسى حاكم كه حداقل در ظاهر با صلح و آرامش در كنار يكديگر به سر مى برند اما وقتى نظام سياسى جاروب شد هيچ مقاومتى از سوى صاحبان آن ۹۹ درصد آرا صورت نمى گيرد و كمتر كسى بر حاكم برباد رفته مرثيه مى خواند. دوسال پس از سقوط رژيم حزب بعث هنوز برخى، درگيرى هاى نظامى عراق را نشانه هاى وجود يك مقاومت يا مقاومت مردمى عليه اشغالگرى يا هر اراده ديگر جانشين نظام سياسى سابق عراق مى دانند. در نقد اعتبار و بحران اخلاقى اين مقاومت همين كافى است كه در روز انتخابات يك عامل انتحارى همراه جمعيتى از راى دهندگان سوار مينى بوسى شد كه راهى شهرك هيلا در جنوب عراق بود. به ناگاه انفجار مهيبى پنج نفر از مسافران مينى بوس را به كام مرگ فرستاد و بقيه را به شدت زخمى كرد. از ۹ عامل انتحارى، يك جوان نيز خود را به دبيرستان دخترانه بدركبرى بغداد رساند و وقتى با هشدار محافظان امنيتى مواجه شد تا دست خود را از جيب بيرون آورد انفجار مهيب ديگرى اين عامل انتحارى و پنج نفر از حاضران در حوزه راى گيرى را به كام مرگ كشاند.

كسانى كه طى دو سال گذشته به عنوان فعالان مقاومت مردمى معرفى شدند با حداكثر توان خود فقط موفق به انجام ۹ عمليات انتحارى و تعدادى حملات خمپاره اى شدند كه حداكثر ۴۴ كشته برجا گذاشت اما نتوانست انتخابات را متوقف كند. ممكن است نتايج انتخابات عراق به سمت و سويى تمايل شود كه نتيجه عملى آن در ميان مدت به دوقطبى شدن جامعه متشكل از سنى و شيعه عراق منجر شود، ممكن است ادامه حملات انتحارى و بمب گذارى ها تا مدت زمانى آسايش مردم عراق را زايل كند و نيز ممكن است عراق محكوم به گذراندن دورانى از هرج و مرج شود كه با ظاهر ثبات ديگر كشورهاى منطقه متفاوت باشد. با اين حال در يك نكته اساسى ترديدى نيست و آن اينكه نظام تك محورى مبتنى بر حاكميت يك طبقه ويژه بر عموم مردم و نيز نظام زندان و شكنجه و ارعاب در عراق به پايان رسيده است. بسيارى از عراق هايى كه غل و زنجير و شكنجه زندان هاى عراق را تجربه كرده اند يا ساليانى از عمر خود را به دور از كشور خود فرارى بوده اند ارزش برگزارى يك انتخابات نيم بند حتى در زير تهديد عوامل انتحارى و حملات خمپاره اى را مى دانند. هيچ كس نمى تواند انكار كند كه جامعه سنى و شيعه عراق به شدت مذهبى و مقيد به رعايت شرايع دينى است. انتخابات عراق پيامى نيز براى طرد افراطى ترين لايه هاى مذهبى جامعه عراق بود. پيش از اين افراطى ترين لايه شيعه يعنى مقتدى صدر با ناتوانى در ايجاد يك پذيرش مردمى و صدالبته با سركوب نيروهاى آمريكايى به حاشيه رانده شد. افراطى ترين لايه هاى سنى متشكل در چند حزب و سازمان كوچك افراطى پرچمدار جديدترين پرده هاى درگيرى بودند. مردم عراق بدون توجه به تهديدهاى جناح هاى افراطى سنى در پاى صندوق هاى حضور يافتند و با راى خود عملاً به جناح هاى افراطى سنى نيز نه گفتند. از آنجا كه جنس عملكرد افراطيون سياسى و افراطيون مذهبى همسان و همگون است طرد همه آنها به مفهوم آن است كه احتمالاً جامعه عراق به سمت يك ميانه روى عقلانى و يك اعتدال سياسى و مذهبى پيش مى رود. اعتدالى كه ممكن است بتواند بسيارى از قفل هاى زنگ زده رابطه بين حاكميت هاى سياسى و مردم را ابتدا و اندكى نرم و سپس باز كند.