علی مطهری: اصول‌گرايان و اصلاح‌طلبان معتدل می‌توانند گروه سومی را در جهت نفی افراطيون پديد آورند، ايسنا

- جامعه تشنه يک «گروه سوم» است

علی مطهری گفت:«اصول‌گرايان و اصلاح‌طلبان معتدل با نزديک کردن ديدگاه‌هايشان به يکديگر می‌توانند موجبات پديد آمدن گروه سومی را در جهت نفی افراطيون فراهم کنند.»

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجويان ايران(ايسنا)، علی مطهری در نشستی با عنوان "لزوم بازخوانی انديشه‌های استاد ‌آيت‌الله شهيد مطهری" که از سوی سازمان جوانان و دانشجويان مجمع نيروهای خط امام برگزار شد با مورد توجه قرار دادن ويژگی‌های اين استاد شهيد گفت: اگر بخواهيم شهيد مطهری را با اصطلاحات سياسی امروز تعريف کنيم معتقدم که ايشان را بايد يک مصلح اصول‌گرا و يا يک اصلاح‌طلب اصول‌گرا بدانيم.

وی افزود: ويژگی شهيد مطهری در بين بسياری از متفکران و روشنفکران مسلمان اين است که ايشان ضمن مصلح و اصلاح طلب بودن اصلاح خود را همواره بر پايه اصول و مبانی انجام می‌دادند و هيچ گاه از چارچوب اسلام و مکتب خارج نشدند.

اين نماينده مجلس شورای اسلامی در ادامه، استخراج درمان‌ها از متن اسلام را از ديگر خصائل شهيد مطهری عنوان و اظهار کرد: ايشان تاکيد می‌کرد که مبادا ما به اسلام اعتماد نداشته باشيم و خيال کنيم که اسلام برای اداره جامعه امروز کافی نيست و بايد از مکتب‌های جديد و آخرين محصول فکر بشر استفاده و گفته شود همانطور که ما ناچاريم از مظاهر پيشرفت و تکنيک و صنعت استفاده کنيم لازم است از آ‌خرين محصول فکر بشر در حوزه سياسی که مثلا ليبرال – دموکراسی باشد نيز بهره‌مند شويم و از آن کمک بگيريم و احيانا اسلام نيز به عنوان يک دين که برای مسائل فردی و اخلاقی ما تعيين تکليف می‌کند مورد توجه باشد.

مطهری با بيان اين که پدرش به شدت در مقابل نفوذ انديشه‌های مارکسيستی به انديشه‌ اسلامی مقاومت کردند خاطرنشان کرد که اين مقاومت در شرايطی انجام گرفت که بسياری از انقلابيون مسلمان، جوانان، دانشجويان و حتی برخی از روحانيون مجذوب انديشه‌های مارکسيستی بودند.

وی مصلح بودن استاد شهيد مطهری را توجيه کننده‌ تمام فعاليت‌های فکری و اجتماعی ايشان خواند و گفت: اين عامل به مثابه يک نخ تسبيح تمام تلاش‌ها و فعاليت‌های ايشان را به هم پيوند می‌زند.

مطهری با تاکيد بر اين که پدرش اصلاح اجتماعی منهای اصلاح فکری را مفيد و موثر نمی‌دانست، تصريح کرد: شهيد مطهری معتقد بود که تا فکر جامعه اصلاح نشود و جهان‌بينی درستی در اجتماع شکل نگيرد اصلاحات اجتماعی به نتيجه‌ لازم نخواهد رسيد.

وی با بيان اين که لازم است نظام‌های مختلف اسلام را به جامعه عرضه کرد و آن را مانند يک مانيفست برای نهضت و انقلاب مورد توجه قرار داد، گفت: ‌از يادداشت‌های شهيد مطهری بعد از ۱۵ خرداد سال ۴۲ فهميده می‌شود که ايشان در اين نهضت به يک کاستی پی برده و معتقد بودند اگر ما در اين برهه از زمان به پيروزی هم می‌رسيديم هنوز کادر لازم و ايدئولوژی مدونی را برای اداره کشور نداشتيم. به همين دليل شهيد مطهری از ۱۵ خرداد سال ۴۲ تا سال ۵۷ فعاليت ايدئولوژيک بسيار فشرده‌ای برای رفع چنين نقصی انجام داد.

اين مدرس دانشگاه با بيان اين که شهيد مطهری يکی از نقايص سيدجمال‌الدين اسدآبادی را عدم موفقيت او در عرضه‌ اسلام به صورت يک مکتب به زبان روز می‌دانست، اظهار کرد: شهيد مطهری معتقد بود اسلام قادر به اداره جامعه تا دامنه قيامت است اما ما نتوانستيم آن را درست به دنيا عرضه کنيم و با توجه به سوالاتی که مطرح است، آن را به زبان روز تدوين کنيم. ولی بايد دانست خود شهيد مطهری تا حد زيادی موفق به اين کار شد و ما نيز برای امروز بايد اين راه را ادامه دهيم.

وی در همين راستا در نظر گرفتن اصلاح‌طلبی مبتنی بر اصول‌گرايی و اصلاحات مبتنی بر يک سلسله و مبانی و اصول را يک ضرورت دانست و خاطرنشان کرد: هم اکنون وقتی به هر دو گروه اصول‌گرا و اصلاح‌طلب نگاه می‌کنيم متوجه می‌شويم که هر دو نقاط قوت و ضعفی دارند و اگر بخواهيم هر دو را بر آرا و انديشه‌های شهيد مطهری منطبق کنيم خواهيم ديد که هيچ کدام به طور کامل با اين آراء و انديشه‌ها منطبق نيستند چنانکه می‌بينيم جريان اصلاح‌طلب بر مساله آ‌زادی بيان و انديشه تاکيد فراوان دارد و از آن طرف بر حفظ ساير ارزش‌ها تاکيد لازم را ندارد و شايد بتوانيم بگوييم که اين جريان برای آزادی ارزشی بيش از حد قائل و از بسياری ارزش‌های ديگر غافل شده است.

وی افزود: از سوی ديگر جريان اصول‌گرا توجه کافی به مساله آزادی بيان ندارد و توقيف هر تعداد روزنامه برايش مساله‌ عادی است و هيچ اعتراضی از سوی اين جريان در مقابل توقيف روزنامه‌ها صورت نمی‌گيرد.

مطهری روشن نبودن مرز ميان آزادی اجتماعی و اباحه گری و بی‌بند و باری را از ديگر ويژگی‌های جريان اصلاح طلب عنوان و اظهار کرد: ‌همچنين برداشت از ولايت فقيه در بين اصلاح طلبان و اصول‌گرايان دو گونه است و اينها را بايد با نظريه شهيد مطهری تطبيق دهيم و بدانيم که اگر بناست افکار ايشان را ملاک قرار دهيم بايد اصول ما با اصول ايشان تطبيق داده شود.

وی با بيان اين که استاد مطهری می‌تواند يک حلقه و منشا وحدت بين دو گروه اصلاح‌طلب و اصول‌گرا باشد، گفت: اين دو گروه می‌توانند مبانی فکری ايشان را مبنا و حکم قرار دهند تا ببينيم کدام گروه صادق‌تر و بر خط امام منطبق‌تر است چرا که هر دو گروه از امام خمينی و رهبری دم می‌زنند و اين هر دو بزرگوار بر مطالعه و توجه به آثار شهيد مطهری تاکيد کرده‌اند.

وی يکی از ويژگی‌های خط امام را تقيد به آثار شهيد مطهری عنوان و اظهار کرد: خط امام جدای از توصيه‌های امام در مورد شهيد مطهری نيست و ما بايد اين موضوع را جدی بگيريم.

مطهری با بيان اين که اصلاحاتی که پدرش انجام داد همه بر پايه‌ يک سلسله اصول بوده و احساسات در آن دخيل نبوده، افزود: شما می‌دانيد که ايشان درباره تحريفاتی که نسبت به واقعه کربلا انجام شد و يا خرافات ملی همچون سيزده‌به‌در و چهارشنبه‌سوری نيز سخنرانی‌هايی داشتند و اصلا اتخاذ چنين رويکردی را وظيفه هر عالمی می‌دانند و معتقدند که هر گاه در دين بدعتی پيدا شد يک عالم بايد علم خود را ‌آشکار کند و اين وظيفه‌ اوست. اما بايد دانست کمتر مصلحی است که وارد چنين عرصه‌هايی شود.

وی افزود: خود شهيد مطهری می‌گويد که مصلح واقعی کسی است که با نقاط ضعف مردم مبارزه کند اگر چه موقعيت اجتماعی او تنزل پيدا کند يعنی ايشان کار خود را بر اساس يک سلسله اصول انجام می‌دادند و به خوشامد و بدآمد جامعه کاری نداشتند. لذا وقتی موضع‌گيری‌های ايشان را در دهه ۴۰ و ۵۰ مورد توجه قرار می‌دهيم، می‌بينيم که اين موضع‌گيری‌ها بسيار متفاوت است. چنانچه که می‌بينيم ايشان در دهه‌ ۴۰ به عنوان يک روحانی اصلاح‌طلب متجدد روشنفکر امروزی شناخته می‌شود، ولی در دهه ۵۰ وقتی احساس می‌کند که سازمان مجاهدين خلق اعتقادی به اسلام ندارد و مارکسيسم را پذيرفته‌ است و می‌خواهد از قرآن و روايات به عنوان يک ابزار استفاده کند بسيار محکم در برابر آنها می‌ايستند به طوری که همان جوانان و دانشجويانی که در دهه ۴۰ برای ايشان سر و دست می‌شکستند و ايشان را به دانشگاه دعوت می‌کردند در دهه‌ ۵۰ نسبت به شهيد مطهری موضع دارند و شايعات و تبليغاتی عليه ايشان به کار می‌گيرند.

مطهری گفت:‌ به هر ترتيب از آنجا که شهيد مطهری به راه خود ايمان داشته است بسيار راحت کار خود را انجام می‌دهد و هيچ توجهی به اين که جامعه از کارش خوشش بيايد يا نه و برای او در مجامع کف می‌زنند يا نه، ندارند و آنچه را که بايد و مصلحت جامعه است انجام می‌دهد چرا که کارش بر اساس مبانی، اصول و ناشی از اخلاص و برای خدا بود و لذا ماندگار شد.

اين نماينده مجلس شورای اسلامی با بيان اين که در حال حاضر علت اين که وقتی بسياری از حرف‌هايمان در کنار هم قرار می‌گيرند با هم جور در نمی‌آيد، نبود اصول ثابت است، اظهار کرد: اگر ما اصلاح طلب هستيم بايد اصلاحات خود را بر يک مبانی شناخته شده قرار دهيم و اگر اصول‌گرا هستيم بايد اصول خود را تعريف و مشخص کنيم و بدانيم يکی از اصول اصول‌گرايی، خود اصلاح‌طلبی است چرا که اصلاح‌طلبی به معنی امر به معروف و نهی از منکر و يک اصلاح مستمر اجتماعی محسوب می‌شود.

وی با تاکيد بر اين که به نظر من اساسا مرزی بين اصول‌گرا و اصلاح‌طلب وجود ندارد، گفت: هر اصول‌گرايی بايد اصلاح‌طلب باشد و هر اصلاح‌طلبی بايد اصلاح خود را بر اساس يک سلسله اصول انجام دهد. چرا که اصلاح‌طلبی بدون اصول يعنی هرج و مرج و اعمال اصلاحات و بر اساس سليقه و اميال خود حرکت کردن. همچنين اصول‌گرايی بدون اصلاح‌طلبی يک امر ناقص است.

وی در ادامه به تاکيدات شهيد مطهری بر مسائلی چون عدالت، احترام به آزادی تفکر و بيان به معنای درست خود و استقلال فرهنگی و مکتبی، نقش زن در اجتماع و وظيفه خطير روحانيت اشاره و خاطرنشان کرد: همچنين اصل ولايت فقيه از ديگر موارد مورد تاکيد ايشان بود ولی ما بايد برداشت درستی از ولايت فقيه داشته باشيم.

مطهری با بيان اين‌که قانون اساسی می‌تواند از مبانی مشترک دو جريان اصلاح‌طلب و اصول‌گرا باشد، اظهار کرد: امروز عملا می‌بينيم که در بين شخصيت‌های معتدل اصول‌گرا و اصلاح‌طلب فاصله زيادی نيست.

وی همچنين در اين نشست در پاسخ به سوال يکی از اعضای سازمان دانشجويان مجمع نيروهای خط امام که پرسيد شما جايگاه اصلاح‌طلبان را در فضای سياسی اجتماعی کشور چطور ارزيابی می‌کنيد و آيا اصلاح‌طلبان از اين فضا حذف شدنی هستند يا خير؟، ‌گفت: من فکر می‌کنم نظام از وجود اصلاح‌طلبان استقبال می‌کند و اصلا وجود يک گروه منتقد در برابر يک دولت و حکومت نعمت محسوب می‌شود و اگر حکومتی منتقد جدی نداشته باشد دچار خودکامگی خواهد شد.

وی افزود: قدرت مطلق هميشه فساد می‌آورد. بنابراين وجود منتقدان به طور کلی از جمله اصلاح‌طلبان برای جمهوری اسلامی يک نعمت است منتها اگر اصلاح‌طلبان انتظار دارند با آ‌نها برخورد محبت‌آميز شود بايد گامی بردارند و اگر نقصی در کارشان است بيان و اگر اشتباهاتی در مشی سياسی و اجتماعی‌شان وجود داشته به آنها اعتراف کنند.

يکی از حضار گفت: به تلويزيون آمدند و اعتراف کردند.

مطهری گفت: بايد درصدد رفع اشتباهات خود برآيند و همانطور که به دولت انتقاد می‌کنند که در کجاها اشتباه کرده است مثلا بيان کنند آنجا که آقای موسوی ادعای تقلب را مطرح و مردم را به حضور در خيابان‌ها تشويق کرد اشتباه بوده است.

وی افزود:‌ اصلاح‌طلبان بايد در جاهايی اعتراف کنند تا احساس رعايت انصاف پيدا و دلها به هم نزديک و زمينه حضور آنان در صحنه سياسی کشور فراهم‌تر شود.

يکی از حاضرين پرسيد: شما به حضور سياسی اصلاح‌طلبان در عرصه سياسی اميدوار هستيد؟

مطهری پاسخ داد: من اميدوارم. البته بايد گفت گروهی به دنبال حذف اصلاح‌طلبان هستند ولی در بين اصول‌گرايان تعداد قابل توجهی نيز معتقد به حفظ اين جريان هستند و حضور اصلاح‌طلبان را به نفع جمهوری اسلامی می‌دانند.

وی در پاسخ به سوال ديگری مبنی بر نوع تعامل خود با فراکسيون اقليت مجلس گفت: تعامل با اين فراکسيون خوب است و معتقدم اصلاح‌طلبان در برخی زمينه‌ها از بسياری از اصول‌گرايان، اصول‌گراتر هستند و به حفظ ارزش‌ها توجه دارند.

همچنين از مطهری پرسيده شد شما در مورد فعاليت‌های حزبی توصيه‌ای داريد؟ که نماينده مردم تهران در مجلس پاسخ داد: نه، چون تجربه حزبی من کم است، بنابراين توصيه‌ای که به درد شما بخورد ندارم.

سوال کننده پرسيد برای ادامه فعاليت حزبی ما را تشويق می‌کنيد که ما بالاخره در اين تنگناها بمانيم يا نه؟

مطهری نيز پاسخ داد: شما نبايد خيلی بدبين باشيد. شما کارتان را به عنوان يک وظيفه دينی انجام دهيد چرا که ما می‌گوييم ديانت ما عين سياست ما و سياست ما عين ديانت ماست. منتها من تاکيد دارم که فعاليت سياسی‌تان مبتنی بر فعاليت فکری باشد. يعنی مبانی فکری‌تان را تقويت کنيد و برای هر عمل سياسی خود يک توجيه و مبنای فکری داشته باشيد.

يکی از حاضران از مطهری پرسيد شما با اين عقيده که اصول‌گرايان معتدل جايگزين اصلاح‌طلبان خواهند شد، موافقيد يا خير؟ که اين نماينده مجلس شورای اسلامی پاسخ داد اينها مسائلی نيست که عده‌ای درباره آن تصميم بگيرند چرا که گرايش مردم در اين باره بسيار مهم است. بايد ببينيم داوری مردم چيست. اگر اصلاح طلبان پايگاه اجتماعی قابل توجهی داشته باشند اين طور نيست که عده‌ای برای حذف‌شان تصميم بگيرند ولی اگر پايگاه اجتماعی و مردمی نداشته باشند خودبخود حذف می‌شوند خلاصه اينگونه مسايل که با گرايش مردم سروکار دارد تابع قرارداد نيست و امر واقعی است.

وی افزود: همه چيز به قضاوت مردم بستگی دارد اگر مردم احساس‌شان اين باشد که اصلاح طلبان با توجه به حوادث اخير مردود شده‌اند و بايد حذف شوند هر مقدار که تلاش شود قابل احيا نيست.

يکی از حاضران گفت: ‌اصلاح‌طلبان در حال حاضر تريبون ندارند و رد صلاحيت هم می‌شوند.

مطهری پاسخ داد اگر برخی شخصيت‌ها پايگاه محکمی در بين مردم داشته باشند و دارای نقطه ضعف اساسی نباشند رد صلاحيت‌شان آسان نيست.

يکی از حاضرين گفت: اصلاح‌طلبان با توجه به شرايط‌شان نمی‌توانند شخصيت ملی داشته باشند.

مطهری گفت: ما اصلاح‌طلبانی داريم که روحانی هستند و می‌توانند کاريزما باشند. بعلاوه کاريزما محصول نبوغ آن فرد هم هست.

يکی ديگر از حاضرين اظهار کرد: ‌آقای صانعی از ديد عده‌ای عزل شده‌اند.

مطهری گفت: به هر ترتيب اين بستگی به نظر مردم دارد.

يکی از حاضرين پرسيد: آيا شما قبول داريد که اصول‌گرايان بتوانند جايگزين اصلاح‌طلبان باشند.

مطهری پاسخ داد: من اين دسته‌بندی‌های اصلاح طلب و اصول‌گرا را قبول ندارم. اين چيزها به اراده افراد و قراردادی نيست بلکه مربوط به روح و وجدان جامعه است و به طور طبيعی بايد اين تحول در جامعه انجام شود.

وی افزود: نظر من اين است که بين اصول‌گرايان معتدل و اصلاح‌طلبان معتدل فاصله‌ زيادی نيست و اينها ديدگاه‌هايشان را به هم نزديک کنند تا گروه سومی پيدا شود و دو طرف افراطی را نقد کند.

مطهری تاکيد کرد: جامعه از تندروی دو طرف زده شده و تشنه يک گروه سوم است. اين گروه سوم می‌تواند اصول‌گرا يا اصلاح‌طلب و يا تلفيقی از اينها باشد منتها با اصول فکری و آرمان‌های روشن و مشخص.

در اين نشست همچنين سعيد اله‌بداشتی رييس مرکز اطلاع رسانی مجمع نيروهای خط امام ضمن ارائه تحليلی از وضعيت سياسی موجود جامعه گفت: اگر چه در حال حاضر وضعيت احزاب و مطبوعات شايسته نيست اما ما در مجمع نيروهای خط امام سعی داريم با پيروی از بنيانگذار انقلاب اسلامی به اهداف و آرمانهای خود دست پيدا کنيم.