پرونده هسته‌اى ايران در آستانه ارجاع به شوراى امنيت سازمان ملل، گفتگوی بهنام باوندپور با داود هرميداس باوند، صدای آلمان

داود هرميداس باوند: ممکن است شورای حکام از خودش سلب صلاحیت بکند و مسئله را به شورای امنیت ارجاع بدهد


جمهورى اسلامى ايران تحقيقات هسته‌اى خود را از سر گرفته است. معاون بين‌الملل سازمان انرژى اتمى ايران در اين رابطه اعلام كرده كه ازسرگيرى تحقيقات هسته‌اى به معناى توليد سوخت هسته‌اى نيست، اما با وجود اين مجامع بين‌المللى نسبت به اين اقدام جمهورى اسلامى واكنش شديدى نشان دادند و برخى حتا از خطرى كه صلح جهانى را تهديد مى‌كند سخن گفتند. دقيقا بر كسى روشن نيست كه تحقيقات مزبور چه معنايى دارند، اما در هر حال، گويا اين مسئله خطر ارجاع پرونده اتمى ايران را به شوراى امنيت بيشتر مى‌كند. در همين رابطه، دكتر داود هرميداس باوند استاد علوم سياسى و كارشناس روابط بين‌الملل، به پرسشهاى صداى آلمان پاسخ داده است.

مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور

دویچه‌وله: دکتر هرمیداس باوند، ایران تحقیقات هسته‌ای خودش را از سرگرفته و اعلام کرده که این مسئله صرفا تحقیقات در زمینه‌ی فناوری سوخت هسته‌ای است و تولید سوخت هسته‌ای همچنان در تعلیق است. اما، به نقل از خبرگزاری «مهر» می‌گویم، یکی از دیپلماتهای اتحادیه اروپا به خبرگزاری رویترز گفته است که ایران با اقدام اخیرش قصد دارد تا با استفاده از ۱۶۴ سانتیفوژ در نطنز سوخت هسته‌ای تولید کند. بالاخره روشن هست که این تحقیقات از چه نوعی‌ست و آیا جمهوری اسلامی ایران این مسئله را شفاف اعلام کرده است؟

داود هرمیداس باوند: من فکر می‌کنم، مسئله الان جنبه‌ی سیاسی صرف پیدا کرده است. یعنی در شرایطی که بهرحال مذاکراتی با روسیه جریان داشته و بعد مذاکراتی با کشورهای اروپایی در پیش است، مصلحت اقتضا می‌کرد که از دست زدن به چنین اقدامی که صرفا برای فن‌آوری هسته‌ای‌ست خودداری بشود. البته در این مورد که این مسئله در جهت پروسه‌ی غنی‌ترسازی‌ست، من چنین فکر نمی‌کنم. چون آژانس بازرسی‌های مکرر کرده است و اخیرا هم هیاتی آمده بود. بنابراین، اینکه در حقیقت این اقدامی‌ست در جهت غنی‌تر کردن اورانیوم، من فکر نمی‌کنم چنین باشد. اما، از لحاظ سیاسی اقدامی‌ که شده، آن ادعا یا اتهامی و یا حالا هرچیز دیگری اسمش را بگذاریم در مورد قصد و نیت ایران، مطرح کردند می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار بگیرد و در حقیقت تاکید بر این شود که قصد و نیت ایران چنین و چنان بوده و اینها هم موید این ادعاست.

دویچه‌وله: دکتر هرمیداس باوند،‌ اگر اقدام اخیر ایران صرفا تحقیقاتی‌ست، پس چرا با چنین واکنش شدید بین‌المللی، هم از طرف پنج قدرت بزرگ هسته‌ای جهان و هم از سوی کشورهای اروپایی مواجه شده است؟ آیا علت فقط بی‌اعتمادی‌ست یا فکر می‌کنید دلایل یا اسناد دیگری ممکن است درمیان باشد؟

داود هرمیداس باوند: تا حدودی می‌شود گفت بی‌اعتمادی‌ست و تا حدودی هم ناظر به گروهی‌ست که در ایران مصدر امور شده‌اند. مواضعی که اتخاذ می‌شود، مطالبی که بیان می‌شود، فشارهایی که وارد می‌شود، مجموعه‌ی فرایند اینها هم بی‌اعتمادی‌ست، هم اظهارنظرهایی که بازتاب بین‌المللی دارد که تبلیغات گسترده‌ای هم پیدا کرده است. همه‌ی اینها سوق داده می‌شود به آن ادعایی که در مورد قصد و نیت ایران مطرح شده است، وگرنه از لحاظ حقوقی، من فکر نمی‌کنم، دلایل محکمی واقعا وجود داشته باشد برای ارجاع پرونده‌ی ایران به شورای امنیت. ولی از لحاظ سیاسی، چرا! معتقدند که توافقهای پاریس نقض شده است. و همین اقدامی را هم که اخیرا کرده در جهت صرف فناوری بعنوان نقض همان تعهدات پاریس تلقی می‌شود. همانطور هم که می‌دانید، توافق پاریس یک ارتباطی با قطعنامه‌ی شورای حکام پیدا کرده بود.‌ یعنی سعی کرده بودند این توافق، ضمن آنکه در مقابل سه کشور اروپایی که نماینده‌ی آن در اروپا هستند، درعین حال در قبال شورای حکام هم تلقی بشود. لذا، این بازتاب سیاسی مسئله بود که در جهت بسیج افکار عمومی جهانی شکل می‌گرفته است.

دويچه‌وله: آلمان، فرانسه و انگلستان اعلام کردند که احتمالا خواهان نشست اضطراری شورای حکام در واکنش به اقدام اخیر ایران خواهند شد و درباره‌ی ارجاع یا عدم ارجاع پرونده‌ی ایران به شورای امنیت بحث و گفت‌وگو خواهند کرد. به نظر شما در مجموع صداها در شورای حکام، چنانچه این نشست اضطراری برگزار بشود، علیه ایران خواهد بود یا نه؟

داود هرميداس باوند: در قطعنامه‌ی شورای حکام به دو سه نکته اشاره شده است. یک نکته عبارت از این بود که آن هفده‌سال پنهانکاری را با آن سالهای ۲۰۰۳ که ایران بصورت شفاف فعالیت‌های خودش را در مظان نظارتهای بازرسان آژانس قرار داده بود منفك کردند و گفتند که ایران پنهانکاری کرده است، بعد تعلیق دائم و كامل تمام فعالیت‌های ایران را خواستار شدند. فراتر از آن تاکید شد ورای تعهدات پیش‌بینی‌شده در "ام.پی.تی" و "توافقهای پادلمان" و "پروتکل یک"، ایران باید تعهدات جدیدی را پذیرا بشود. نکته‌ی مهم‌اش اینست، آنجا اشاره شد که اقدامات ایران، بخصوص پنهانکاری، تهدیدی‌ست برای صلح و امنیت بین‌المللی. یعنی بالقوه مسئله را آوردند تا آستانه‌ی شورای امنیت. چون شورای امنیت صلاحیت‌اش وقتی‌ست که یک رویدادی بعنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی تلقی بشود. حالا، در اجلاس آتی شورای حکام احتمالا آنها برآن خواهند بود که این مسئله را در چارچوب تهدید برای صلح و امنیت تلقی کنند. چون اگر بخواهند وارد بحث حقوقی بشوند، واقعا از لحاظ حقوقی دلیل متقنی برای ارجاع پرونده به شورای امنیت نیست. ولی بار سیاسی‌اش را سعی کرده‌اند قوی بشود تا براساس آن شاید شورای حکام در یک توصیه ضرب‌الاجلی دلایل کافی برای ارجاع مسئله به شورای امنیت داشته باشد. ولی احتمالا یک توصیه توام با ضرب‌العجل کوتاه‌مدتی خواهد بود و بدنبال آن، در هرحال اگر فعل و انفعالاتی انجام نگیرد، ممکن است شورای حکام از خودش سلب صلاحیت بکند و ارجاع بدهد مسئله را به شورای امنیت.

دويچه‌وله: بنابراین من اگر صحبت‌های شما را، دکتر هرمیداس ‌باوند، درست متوجه شده باشم، بخصوص با توجه به اینکه آمریکا هم در واکنش به از سرگیری تحقیقات هسته‌ای از سوی ایران به جمهوری اسلامی هشدار داده بود که برای ارجاع پرونده‌ی ایران به شورای امنیت سازمان ملل تلاش خواهد کرد،‌ شما هم چشم‌انداز پرونده‌ی اتمی ایران را در واقع روی میز شورای امنیت سازمان ملل می‌بینید!

داود هرمیداس باوند: من گفتم که در آستانه‌اش می‌بینیم، ولی بستگی به فعل و انفعالاتی‌ست که تا آن تاریخ پیش بیاید.

دویچه‌وله: فکر می‌کنید ایران تا آنزمان چه تصمیمی خواهد گرفت؟

داود هرمیداس باوند: اگر مذاکرات با مسکو در مورد برنامه‌ی مشترک به یک تفاهمی منتهی بشود، که خوب، آن مورد تایید آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها هم هست. بنابراین مسئله در یک وضع جدیدی قرار می‌گیرد. ولی اگر آن مذاکرات با شکست روبرو بشود، آنوقت به ظن غالب احتمالا سعی می‌کنند ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت را فراهم بکنند.

[برای رجوع به اصل مطلب و شنيدن اين گفتگو در سايت دويچه وله اينجا را کليک کنيد]