جمهوری خواهان در چالش هويت، رضا سياوشی

يکم: طرح مسئله
جمهوری خواهان تبار نو رسيده جامعه سياسی ايران هستند که در کنار سه تبار قبلی يعنی: چپ، اسلامگرائی و طرفداران نظام پادشاهی، قدم به صحنه سياسی ايران گذاشته اند. پايگاه اجتماعی اين تبار سياسی قشرهای نورسيده و مدرن جامعه ايران است. خود آن قشرها نيز هنوز در حال بوجود آمدن و يا بخود آمدن هستند.

هويت جمهوريخواهی هنوز روشن نيست و پتانسيل های آن آشکار نشده است. کودک نو رسيده ای را ماند که کاراکتر نهائی او تنها در بستر تجربياتی که از سر می گذراند و تصميماتی که ميگيرد تعيين خواهد شد. اما همانند هر نوزادی، اين تبار نوزاد هم صفاتی دارد که از روز تولد با خود بدنيا آورده است. بعضی از اين صفات اوليه خوب و بعضی مشکل آفرين اند. در مورد جمهوری خواهان، از يک طرف، چون در گيرودار جنبش اصلاح طلبی متولد شده است، طبيعی است که تا مدتها تحت تاثير آن باشد. از طرف ديگر ازآنجا که بيشتر آنان از تبارهای ديگر آمده اند (اسلامگرائی در درون و چپ آسيائی در بيرون کشور)، بديهی است که تا مدتها از آن پيشينه ها الهام بگيرند. بنا براين طبيعی است که امروز هويت جمهوری خواهی تا حدی يک هويت التقاطی باشد. تکوين هويت مستقل و مدرن جمهوری خواهی بناچار نيازمند توسعه بيشتر اين جريان و در گرو خط کشی روشن با ذهنيت های قبلی است. ولی هرگاه اين هويت همچنان التقاطی باقی بماند، جمهوری خواهان به يک جريان سياسی رنجور و بی مصرف تبديل خواهند شد که نخواهد توانست وظائف جمهوريت را درصحنه پرپيچ و خم کارزار سياسی ايران بدوش گيرد.

دوم : جمهوری خواهی گنجی و مشروطه خواهی حجاريان
صحنه سياسی ايران بسرعت در حال تغيير می باشد. قدرت مطلقه رژيم و بی قدرتی بی پايان آپوزيسيون هر دو در حال دگرگونی هستند. از يک طرف ايده جمهوريت و حاکميت مردم بعنوان آلترناتيو رژيم کنونی شتابان در حال ريشه دواندن است. از طرف ديگر، در بستر عدم مشروعيت فزآينده ولايت مطلقه، بخشی از درون حاکميت با پرچم اصلاحات سر بر آورده و قصد مشروطه کردن همين حاکميت را دارند (مشروطه سلطانی به گفته اکبر گنجی ). بتدريج که عدم امکان ادامه ولايت مطلقه آشکارتر می شود، رقابت ميان دو آلترناتيو "مشروطه اسلامی" و "جمهوری سکولار" جدی تر ميگردد. در اين باره اکبرگنجی می گويد:

« جدیترين رقيب مدل جمهوریخواهی، مدل مشروطهخواهی دوست عزيز آقای سعيد حجاريان است. او به مناسبت هزار و پانصدمين روز بازداشت نويسنده، طی يك گفتگو، ضمن دفاع از آرمان جمهوریخواهی، با توجه به امكانات و مقدورات طرفين، جمهوریخواهی به عنوان يك استراتژی را رد كرد. » [گنجی، مانيفست ج. خ بخش 2]

بازتاب اين رقابت امروز در جبهه "دمکراسی خواهی" دکتر معين ديده می شود که چيزی بجز "جبهه مشروطه خواهان" نيست. روی درب ورودی آن بوضوح نوشته شده: "ورود جمهوريخواهان ممنوع، مخصوصا اگر طرفدار دمکراسی باشند". شنيده بودم که اين بزرگان اول واژه ها را استحاله می کنند، سپس مصادره به مطلوب. در اين مورد هر دو کار را با هم انجام می دهند. هم نام "جبهه دمکراسی و حقوق بشر" استحاله می شود و از معنی تهی می گردد. و هم مصادره به مطلوب می شود. که البته برای جمهوريخواهان نبايد تعجب آور باشد. اصلاح طلبان بخشی از حاکميتی هستند که کوچکترين حقی برای جمهوری خواهان قائل نيست و اجازه کوچکترين فعاليتی به آنها نمی دهد. اصلاح طلبان در اين راه تاکنون با جناح حاکم همراهی کرده اند. حتی گاهی از آن پيشی گرفته و با عمده کردن "خطر" جمهوريخواهان کوشش نموده اند برای خود از جناح حاکم امتياز بگيرند. برای نمونه در استانه انتخابات مجلس هفتم برادران خاتمی در دو نطق جداگانه به جناح حاکم هشدار می دهند که خطر اصلی برای نظام همانا جمهوری خواهان سکولار هستند! و برای چاره اين خطر از نظام می خواهند که اجازه دهد اصلاح طلبان وارد مجلس شوند. همچنين توجه کنيد به تز "خودی و غير خودی" بهزاد نبوی، که تنها بدين منظور تدوين شده است تا بر مبنای آن با جناح راست برعليه دگر انديشان خودی شوند. چنانکه گفته میشود، اصلاح طلبان حتی در مورد زندانيان سياسی هم خودی و عير خودی دارند و معمولا" از زندانيان سياسی غير خودی دفاع نکرده اند.

اما شرايط سياسی ايران سيال است. يخ ها در حال آب شدن می باشند. همه نيروهای سياسی در حال تغيير و دگرگونی هستند. اصلاح طلبان هم از اين دگرگونی مثتثنی نيستند و درحال تغيير و تکامل میباشند. و يک رقيب جمهوريخواه جدی می تواند در تکامل اصلاح طلبان نقش مثبت داشته باشد. تا کنون رابطه جمهوری خواهان با اصلاح طلبان عمدتا" دفاع يکطرفه و تا حدی دنباله روی سياسی از آنها بوده است. ولی بتدريج که هويت مستقل جمهوريخواهان شکل می گيرد و آنها به پايگاه اجتماعی خود نزديک می شوند، رابطه دو نيرو تغيير خواهد کرد و روابط سالم مبتنی بر رقابت و همکاری ميان آنها ممکن ميشود. پيش تر در نوشته "سه گرايش مکمل در جبهه اصلاحات" توضيح دادم که بنفع جمهوريخواهان نيست که اصلاح طلبان ضعيف شوند. جمهوريخواهان بايد با حفط هويت مستقل خود، و ضمن تفکيک و روشن کردن سياست های خود، با اصلاح طلبان در يک "تقسيم کار" کلان ملی برای دمکرتيزاسيون ايران همکاری و همسوئی کنند. مثلا" اصلاح طلبان در چانه زنی در بالا و جمهوريخواهان (اگر بتوانند) در فشار از پائين تمرکز کنند. سبک کار اکبر گنجی برای ما نمونه خوبی است

سوم : مشروطه پادشاهی، مشروطه سلطانی و جمهوری
1 – واژه "جمهوريخواه" که در اينجا بکار برده می شود، در درجه اول به معنی معتقدين به جمهوريت است. واژه "جمهوريت" در علوم سياسی واژه تعريف شده ای است. ريشه آن بر می گردد به نظام های رم و يونان کهن. ولی معنی مدرن جمهوريت پس از رنسانس مطرح شد و تا به امروز مورد حلاجی است. جواد طباطبائی می گويد:
« انديشه سياسی دوران جديد با بنيادگذاری نظريه نو آئين جمهوری خواهی در جمهوری فلورانس ايتاليا بويژه با نيکلای ماکياولی آغاز می شود.» [جدال قديم و جديد ص 453]

2 – محتوای جمهوريت می تواند به دو شکل "پادشاهی مشروطه" و "جمهوری" واقعيت يابد.
3 – بعنوان يک حرکت جمهوريخواه، ما در محتوی طرفدار جمهوريت هستيم و در شکل طرفدار جمهوری. زيرا عقيده داريم که امروز شکل جمهوری مجموعا" مناسب ترين شکل برای برقراری نظام دمکراسی سکولار در ايران است.
4 - در سالهای قبل از انقلاب، از طرف ايرانيان به نظام پادشاهی شانس های فراوانی داده شد تا مشروطه را اجرا کند، ولی در عمل نشان داد که مشروطه پذير نيست. وگرنه به نفع همه نيروهای وطن خواه، به نفع کشور ايران، و حتی به نفع نيروها دين باور (و نه دين ابزار) بود اگر رژيم شاه مشروطه را پذيرفته بود و ما دچار اينهمه هزينه انقلاب نمی شديم. ولی تاريخ را نمی توان به عقب برگرداند و قول داد که ايندفعه بازی را درست انجام می دهيم. نظام پادشاهی ايران در عمل پايان يافت. کوچکترين نشانه ای از بازگشت پذير بودن آن ديده نمی شود. حتی در عراق و افغانستان هم سلطنت نتوانست برگردد.
5 – اما در مقايسه بارژيم شاه، رژيم کنونی بمراتب از جمهوريت دور تر است. رژيم قبلی پادشاهی، ملی و طرفدار دنيای مدرن بود. اين رژيم سلطانی، مذهبی و در تضاد با دنيای مدرن است. گفتآورد زير از 18 برومر مارکس که در باره انقلابات 1848 فرانسه نوشته است در اين مورد آموزنده است:

« درانقلاب فوريه .. ... آنچيزی که سرنگون شد سلطنت نبود، بلکه امتيازات ليبرالی بود که طی قرنها مبارزه از دست سلطنت با زحمت بيرون کشيده شده بود. بجای آنکه جامعه برای خود محتوی جديدی کسب کند، حاکميت به قديمی ترين فرم خود برگشت، قانون شديدا سادهَ شمشير و عبای روحانيون» [مارکس 18 برومر بخش 1]

اين گفتار را مارکس بيش از يکصد سال قبل از انقلاب 57 نوشته است. ولی شرح حال انقلاب ما هم هست. در انقلاب 57 هم دستاوردهای مشروطيت و مدرنيته بودند که سرنگون شدند و نه سلطنت. بدترين قسمت سلطنت پادشاهی به شکل ولايت مطلقه فقيه ابقا شد. گنجی آنرا سلطانيسم و يا رژيم سلطانی می نامد. انتهای گفتار فوق از مارکس بالنعل برای انقلاب 57 صدق می کند. « حاکميت به قديمی ترين فرم خود برگشت، قانون شديدا سادهَ شمشير و عبای روحانيان»

چهارم : استراتژی "نظام" چيست؟
چندی پيش آيت الله خامنه ای در يک سخنرانی مسير آينده نظام را ترسيم کرد. آنچه در زير می آيد توضيح اين مسير است از زبان احمدی نژاد شهردار تهران و يکی از نامزدهای اصولگرايان که در نطق انتخاباتی اش مطرح کرده است. وی می گويد:
« مطالب را شما ميدانيد من بايد يك مرور كوتاهي بكنم . .. انقلاب اسلامي يك حركت مقطعي نبود. . . در ادامهي نهضت انبياء است . . . آيندهي آن هم انشاءالله حكومت جهاني است، . . براي تحقق اين حركت نهايي، (رهبر) پنج گام را تعريف فرمودهاند. گام اول انقلاب اسلامي، كه الحمدالله پيروز شد، گام دوم برپايي نظامي اسلامي، كه الآن به لطف خدا نظام جمهوري اسلامي، نظامي اسلامي است، گام سوم تشكيل دولت اسلامي است، گام چهارم كشور اسلامي و گام پنجم جهاني شدن. اين را رهبر عزيزمان فرمودهاند« [نطق انتخاباتی احمدی نژاد جمعه 19 ارديبهشت]
پنجم: گوهر ضعف های اصلاح طلبان چيست؟
اصلاح طلبان حکومتی در ايران با بقيه اصلاح طلبان دنيا فرق دارند. در 25 سال گذشته دهها کشور دنيا توانستند از طريق اصلاحات به استقرار دمکراسی دست يابند. ولی در ايران اصلاح طلبان انرژی و توان جنبش مردم را فرسودند و هدر دادند. چرا؟ چون سقف "دمکراسی" اصلاح طلبان ايران بسيار پائين تر از کف استانداردهای لازم برای يک دمکراسی حداقلی است.

رفرم برای اصلاح طلبان ايران هدف معکوس دارد. از نظر آنها هدف رفرم نجات نظام است. هيچگاه حاضر نيستند اين نظام را فدای رفرم با منظور استقرار دمکراسی بکنند. آنها خط قرمزهای خود را پنهان نکرده اند. ذهنيت آقای خاتمی بسيار روشن است. حرف او بصور خلاصه اين است: مقداری دمکراسی برای نجات نظام الزامی است، ولی بايد حواسمان جمع باشد زياد دمکراسی نشود که برای نظام خطرناک است. خاتمی روشن گفته است که بين دمکراسی و نظام کدام را انتخاب می کند. اخيرا" عبدالله نوری در حاشيه ديدار با خانواده گنجی توضيحات مختصری داد که بسيار اموزنده است. اخلاصه صحبت کوتاه او آنست که مسئله اصلی در ذهنيت حکومتگران ايران بقا است و نه چيز ديگری. حتی اسلام درجه دوم است. چون استدلال می کنند که اگر خودشان بقا بيابند در نهايت می توانند اسلام را گسترش دهند.

بسياری از اصلاح طلبان با ايت الله خامنه ای بيشتر احساس خودی می کنند تا آيت الله منتظری. مثلا" در حاليکه آيت الله منتظری می گويد اشغال سفارت آمريکا و گروگانگيری اشتباه بود و به ضرر کشور تمام شد. دو نفر از سران اصلاح طلب (بهزاد نبوی و ميردامادی ) چند ماه پيش دوباره از گروگانگيری دفاع کردند و نقش خود را در آن افتخار اميز خواندند(برخلاف عبدی). استدلال آنها اين است که "در آن زمان گروگانگيری برای حفظ و بقای نظام الزامی بود." از ورای اين سخنان می توان به سرشت اين دو پی برد. آيت الله منتظری ذاتا" به اسلام و اصول بيشتر از بقا اهميت می دهد.
در ميان جموريخواهان هم گرايشی شبيه و يا موازی همين ذهنيت مشروطه خواهی اصلاح طلبان وجود دارد که در برابر "جمهوريت" مقاومت می کند. ترجمه تز آنها "جمهوری بدون جمهوريت" است. روشن کردن تفاوت ميان دو واژه "جمهوری" و "جمهوريت" که در ابتدای بخش قبلی آمد برای شناخت اين گروه اخير الزامی است. توضيح بيشتر در اين باره در بخش "جمهوريخواهی التقاطی" می آيد.

ششم: دگرديسی دو مرحله ای که جمهوری خواهان از سرگذرانده اند.
از آنجا که جمهوری خواهی يک جريان نوپا است، طبيعی است که بسياری از کادرهای آن از تبار های قبلی می آيند. هنوز کادرهای خود را از ميان جوانان تازه نفس توليد نکرده است. کادرهای کنونی جمهوری خواه در درون کشور عمدتا" از تبار اسلامگرايان و در بيرون کشور عمدتا" از تبار چپ می آيند. بهترين مثال از گروه اول اکبر گنجی و بهترين مثال از گروه دوم اتحاد جمهوريخواهان است. با اين حال هر دو مسير همانندی را برای دگرگونی فکری طی کرده اند تا به جمهوی خواهی برسند. اين مسير دو مرحله دارد. مرحله اول رفرم در انديشه های تبار قبلی است و مرحله دوم بريدن کامل از آن تبار و استقبال از جمهوری ناب از نوع نظام ليبرال دمکراتيکی که در کشورهای غربی موجود است.

برای نمونه اکبر گنجی در کشاکش انقلاب 57 در قلب حرکت اسلامگرائی (اسلام سياسی) فعال بود. نزديک به يک دهه قبل به همراه طيف وسيعی از اسلامگرايان سابق، طرفدار رفرم می شود. ولی تا اين مرحله رفرم هنوز در درون گفتمان قبلی بود. پرچم رفرم در اين مرحله "مردمسالاری دينی" بود و رفرمی در درون گفتمان اسلامگرائی بود. تا اينجا مرحله اول دگرديسی است. اما پس از گذشت چند سال، گنجی رفرم در اسلامگرائی را ديگر کافی نمی بيند و با نقد کامل آن، از تبار اسلامگرايان بطور کامل عبور می کند و با نوشتن مانيفست جمهوری خواهی يکی از پيش کسوتان تبار نوی "جمهوری خواهی" در ايران می شود. اين پايان مرحله 2 است.
گنجی با نقد بنيادی تبار سياسی پيشين خود توانست از آن عبور کند. شايسته است اين روش بوسيله جرياناتی که از چپ آسيائی می آيند و امروز خود را جمهوريخواه میدانند نيز دنبال شود. زيرا با توجه به ناکارآمدی سه تبار قديمی ايران (چپ و مذهبی و سلطنت) در حل مشکلات جامعه، جمهوری خواهان بايد خود را از اين سه تبار تفکيک کنند. بدون چنين کاری آنها به يک نيروی موثر بدل نخواهند شد. بديهی است که وظيفه اصلی خط کشی با هر تبار به عهده سابقه داران همان تبار است. خنده آور آنکه پس از انتقادات گنجی از تبار قبلی خود، تنی چند از درون چپ و از درون سلطنت طلبان اظهار فضل فرمودند که ماهم از اول همين ها را راجع به نيروهای مذهبی گفته بوديم! بايد از آنها پرسيد که: اما راجع به تبار خود چه گفتيد؟

هفتم : جمهوری خواهان التقاطی
در تصوير فوق، جمهوريخواهان يک دگرديسی دو مرحله را طی کردند. در همان تصوير کسانی که از مرحله اول جلوتر نمی روند، جمهوريخواهان التقاطی هستند. برخلاف گنجی، اکثر اصلاح طلبان در انتهای مرحله اول توقف کردند و جلوتر نرفتند. بدين صورت آنها نمونه خوب يک جمهوريخواه التقاطی هستند. سفر آنها از اسلامگرائی آغاز شد ولی قبل از رسيدن به جمهوريخواهی متوقف گرديد. به اين دليل آنها نيروی بينابينی هستند. احتمالا" پيروزی اصلاح گرايان در دوم خرداد در اين توقف بی تاثير نبود. زيرا شرکت درحکوت مقتضيات خود را دارد و محدوديت های خود را تحميل می کند. چنانکه شاهديم، در پی انتحابات مجلس هفتم که در آن اصلاح طلبان از مجلس حذف شدند، آنها بعضی از مواضع التقاطی خود مانند "دمکراسی-دينی" را کنار گذاشته اند.

در خارج کشور هم جمهوريخواهان لائيک يک گروه بينابينی هستند. آنها تا مدتها درگير مفاهيم پسوندی بودند. اگر "دمکراسی دينی" مشغوليت اصلاح طلبان بود، "دمکراسی شورائی" سرگرمی اين گروه است. اگر حقوق بشر اسلامی اختراع اولی بود و با اين کار می خواست بخشی از حقوق بشر را قبول نکند. جمهورِيخواهان لائيک هم با بخش هائی از حقوق بشر مشکل دارند. ولی بنظر می آيد که سرانجام هر دو آماده شده اند تا از خير پسوند و پيش وند برای دمکراسی و حقوق بشر بگذرند، و به بقيه دنيا به پيوندند. مهمترين حصوصيت جريانات التقاتی اختراع مفاهيم پسوندی است.

در پرتو توسعه سياسی در ايران که خواهی نخواهی در حال گسترش است، نيروهای بينابينی يا خود راه تحول را برمی گزينند ( يعنی وارد مرحله دوم از دگر ديسی فوق ميشوند) يا تجزيه و پراکنده می شوند و افراد آن جذب گروه های غير بينابينی می شوند. حتی اگر اين گروه های بينابينی باقی بمانند، رنجور، ناکارآمد و بی تاثير خواهند بود و به حاشيه رانده می شوند.

هشتم: آيا اتحاد جمهوريخواهان ذهنيت التقاطی دارد؟
جواب من به سوال فوق منفی است. گرچه بعضی رگه های التقاطی در ذهنيت کلی اتحاد جمهوريخواهان وجود دارد که در اين مرحله از رشد آن طبيعی است. ولی در مجموع بينش آن جمهوريخواهی-التقاتی نيست، زيرا در ارتباط با مسائل اصلی "جمهوريت" مواضع روشن دارد که در بيانيه 10 ماده ای آن بروشنی تصريح شده اند. اين سازمان از آغاز از مفاهيم پسوند دار و التقاتی اجتناب کرده است.

با وجود اين، "اتحاد جمهوريخواهان" در تکوين هويت مستقل جمهوريخواهی دچار مشکل است. در اين راه با دو چالش روبرو است 1 – چگونه سياست خود را از سياست های مشروطه خواهی اصلاح طلبان حکومتی جدا کند 2 – چگونه بينش خود را از بقايای بينش چپ آسيائی و نوع ايرانی آن و مخصوصا" (حزب)
توده-ايسم برهاند.

چالش اول آسانتر است. ابزار آن تئوری و تحليل سياسی است. خطوط اصلی آن در ديالوگ گنجی- حجاريان روشن شده که تا حدی در نوشته حاضر منعکس گرديده است. اما چالش دوم، يعنی خط کشی با بينش چپ آسيائی (که پيشينه بيشتر جمهوری خواهان خارج کشور است) امر بسيار پيچيده تری است و محتاج زمان، حوصله و پشتکار می باشد. ولی بدون موفقيت در اين امر جمهوری خواهی يک جريان التقاتی، رنجور و ناکارآمد خواهد بود.

بررسی بينش چپ آسيائی موضوع اين نوشته نيست. ولی اشاره به بعصی مشخصه های آن در اينجا بی فايده نيست. قبل از آن لازم است به روشنی تاکيد گردد که سخن بر سر بينش فرد و يا افراد نيست بلکه بر سر رگه های باقی مانده اين بينش در خرد جمعی ما است که گاه و بيگاه در سياست های مشخص اتحادجمهوريخواهان نمايان می شود. بهمين دليل تنها راه مبارزه با آن اول شناخت آن است. خارج از حوزه شناخت تنها می توان برخورد مشخص به سياست های مشخصی که ريشه در اين بينش دارند کرد.

– "چپ آسيائی" در مقايسه با "سوسيال دمکراسی" اروپائی معنی می يابد. شايد بتوان گفت دعوای لنين با کائوتسکی و کتاب "انقلاب پرولتری و کائوتسکی مرتد" يکی از نمودهای اوليه آن بود. ولی تنها در اين چهارچوب نمی گنجد و به آن محدود نمی شود.
- چپ آسيائی در ايران خود دو بخش داشت: "اعتراضی" و "حامی طلب" (حزب توده).
– نظام ليبرال-دمکراسی غربی به ذائقه آن خوش نمی آيد، درک آن از نظام حکومتی اساسآ همان "راه رشد غير سرمايه داری" و حکومت های نوع "بعثی" است. از همين منظر است که با طرح مشروطه اصلاح طلبان همسوئی دارند.
–بيشتر جريانات شرکت کننده در انقلاب ايران، چه سکولار و چه مذهبی، تحت تاثير چپ آسيائی بودند. "فرد هاليدی" از همين واقعيت استفاده کرده و معتقد است که جنبش های اسلامگرای منطقه در گوهر خود عمدتا سکولار هستند. جرا که در گوهر خود قرائتی از مارکسيسم را حمل می کنند.
- اصلاح طلبان کنونی قبلآ چپ اسلامی بودند و در دهه اول انقلاب بشدت تحت تاثير تز "راه رشد غير سرمايه داری" فرمول شوروی قرار داشتند. مير حسين موسوی نمونه ايده ال اين ذهنيت است. قابل توجه است که حتی در انتخابات کنونی هم، وی گزينه اول اصلاح طلبان برای کانديداتوری بود. در صورتيکه گفته می شود وی از ذهنيت گذشته اش چندان فاصله نگرفته است.
–ذهنيت "چپ آسيائی" درک درستی از منافع ملی ندارد، تعهد جدی هم نسبت به منافع ملی نشان نداده است. در اين مورد درکی ماقبل تشکيل "ملت-دولت" دارد. از اين زاويه نيز با اسلام گرايان نزديکی بسيار دارد.
- به همان دليلی که در بند قبل آمد، درک درستی از "جمهوريت" بعنوان محتوی نظام ندارد. دعوای جمهوريت و سلطنت را به دعوای شکل جمهوری با شکل سلطنت فرو می کاهد و به ابتذال می کشاند.
- جمهوريخواهی التقاطی اساسا" چپ اسيائی ضعيف شده و يا رقيق شده است، چه نوع "اعتراضی" آن و چه نوع "حامی طلب" آن. چه از پيشينه اسلامگرائی بيايد و چه کمونيستی ( رجوع کنيد به بخش ششم نوشته حاضر: دگرديسی دو مرحله ای .. )
-– بخش "حامی طلب" بهترين گزينه برای راه يابی جمهوری خواهان به صحنه سياسی ايران را تحت حمايت يکی از جناحها می بيند.

جند نمونه از سياست های متاثر از اين ذهنيت را می توان در برخورد به سه واقعه انتخابات مجلس هفتم، رفراندم، و انتخابات نهم مشاهده کرد. در پی انتخابات مجلس هفتم و حذف اصلاح طلبان، از آنجا که نگاهش تنها به بالا است، پايان جنبش را تحليل می کند و دستور "عقب نشينی منظم" را صادر می کند و تکرار وقايع پس از 28 مرداد را هشدار می هد. در برخورد به مسئله رفراندم، اين گرايش تنها به مخالفت سياسی با طرح رفراندم بسنده نمی کند بلکه جهاد مرگ و زندگی برعليه آن را صادر می کند. (که البته بخشی از اصلاح طلبان هم همين کار را کردند. و حتی يکی از ملی مذهبی ها بفهمی نفهمی از رژيم خواست به اين مناسبت دانشجويان را سرکوب کند.) در انتخابات نهم رياست جمهوری، رويکرد تحريم شکنی دارد. در ارتباط با اصلاحات کنونی رويکرد: « اصلاحات همه چيز و جمهوری هيچ » را دارد که باعث بی توجهی به هويت مستقل جمهوريخواهان و از دست دادن فرصتهائی است که برای بروز آن فراهم می آيند. و با تئوريزه کردن "اصلاحات در مقابل انقلاب" هر نوع تحول طلبی را براندازی می خواند و در نتيجه پروژه جمهوری خواهی هم که خواه ناخواه تحول طلبی است زير سوال می رود. خطرناک ترين مشخصه اين ذهنيت آنست که نقش (وظيفه) تعيين کننده ای که جمهوريخوان بايد در شکل گيری ايران آينده داشته باشند را نمی تواند درک کند. از همين منظر، اکبر گنجی را هم نمی فهمد. وی را نه سرمايه بلکه رقيب خود می داند. درست مانند اصلاح طلبان.

تکرار اين نکته ضروری است که حاملين اين ذهنيت نه افراد خاص بلکه خرد جمعی همه ما است. بنا براين راه حل نيز نه برخورد به افراد، بلکه برخورد به نمودها و تصميم گيری ها و تحليل ها و تئوری های سياسی ناشی از آن است. تا رفته رفته خرد جمعی جمهوری خواهان از اين ميراث ذهنی رهائی يابد.