زعفران افغانستان روي دست زعفران ايران مي‌زند، ايلنا

افزايش حباب گونه قیمت زعفران در سال‌هاي گذشته و همچنين کاهش ۴۰ درصدی بهاي اين محصول استراتژیک كشور به لحاظ صادراتي، از آبان ماه سال گذشته تاكنون، باعث ايجاد نوسان شديد قيمت آن در بازارهاي جهاني شده است.

متاسفانه در سال‌هاي اخير بي‌توجهي به امر آموزش در بخش كشت زعفران، عدم توجه به ارتقاي سطح کيفي و بهداشتي آن، توجه ناکافي به بسته بندي صحيح، جذاب و استاندارد، فقدان استراتژي قيمت گذاري و حفظ قيمت با توجه به مرغوبيت و کيفيت زعفران توليدي کشور، قاچاق پياز زعفران به کشورهاي ديگر از جمله افغانستان، پايين بودن قيمت زعفران در بازارهاي هدف نسبت به بازار داخل، پايين بودن سهم ايران از منافع، ارزش افزوده و تجارت زعفران به‌رغم سهم بالغ بر90 درصدي در توليد آن، کاهش سهم تجار ايراني از بازار زعفران به کمتر از 5 درصد و افزايش سهم واسطه‌ها و دلالان و صادر کنندگان غير واقعي در شبکه بازار داخلي و خارجي به بيش از 50 درصد از عمده‌ترين مشکلات توليد زعفران در كشور به شمار مي‌رود.

همچنين افزايش كاذب قيمت اين محصول در سال‌هاي گذشته باعث شد تا بازار جهاني به اين مسئله واكنش نشان داده و متعاقب آن ميزان تقاضا براي زعفران به طرز چشمگيري كاهش يابد كه در نتيجه آن يا به طور كلي اين محصول از سبد مصرف متقاضيان حذف شده و يا بدتر ازآن استفاده از رنگهاي مصنوعي و زعفران‌هاي تقلبي جايگزين آن شد و بدين ترتيب بخش قابل توجهي از بازار هدف اين محصول چه در داخل و چه در خارج ازكشور از دست رفت.
افزایش قیمت زعفران باعث تقلب در این محصول شد

در اين ارتباط محسن احتشام، نايب رييس شوراي ملي زعفران ايران و عضو هيات مديره صندوق توسعه صادرات زعفران مي‌گويد: بدون ترديد افزایش تولید زعفران، کاهش قیمت این محصول را به دنبال دارد ولی باید قیمت آن به‌گونه‎ای باشد که منافع کشاورز، صادرکنندگان و مصرف‌کنندگان زعفران را باهم در برداشته باشد.

وی با اشاره به این‌که افزایش قیمت زعفران باعث ایجاد تقلب در این محصول شده، يادآور شد: بايد با ديد بلند مدت براي بازار زعفران برنامه‌ريزي كنيم تا در سطح كلان و از نظر اجتماعي منافع كل مخاطبان اين بازار حفظ شود.
نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران با انتقاد از دولت به خاطر تعیین عوارض برای صادرات زعفران تاکید کرد: این موضوع هیچ هدفی را برای محصول زعفران تحقق نخواهد بخشید.
وي اذعان داشت: باید هدف دولت و بخش خصوصی در این کالای استراتژیک، ایجاد اشتغال و سرمایه‎گذاری باشد كه در اين راستا ايجاد استراتژی بازاریابی و صادرات صحیح و تدوین برند ملی زعفران می‌تواند به حفظ جایگاه ایران در بازارهای جهانی زعفران کمک کند.
همچنين غلامرضا ميري رئيس اتحاديه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوي در خصوص كاهش قيمت زعفران گفت: توليد هفت برابري زعفران در سال گذشته قيمت زعفران را در سال جاري کاهش داده است.
وي با بيان اينكه عامل اصلي کاهش 18 درصدي صادرات زعفران در سال 88 افزايش قيمت بود، افزود: اين افزايش قيمت باعث حذف زعفران از سبد مصرفي شده است.
به گفته وي ديگر معضلي كه باعث كاهش صادرات شده محدوديت صادرات زعفران بالاتر از 30 گرم است كه با توجه به اين‌كه زعفران بالاتر از 30 گرم، 150 هزار تومان عوارض به همراه دارد در نتيجه صادركننده براي اينكه عوارض پرداخت نكند، زير 30 گرم زعفران صادر مي كند.
ميري از ديگر بحث‌هاي مطرح شده دراين زمينه را رشد 5. 78 درصد ارزآوري زعفران نسبت به سال گذشته ذکر کرد و افزود: در اينجا اين سوال مطرح مي‌شود كه با وجود كاهش17.7درصدي صادرات چطور اين افزايش ارزآوري را داشته ايم؟
وي با بيان اين‌كه اين افزايش ارزآوري كاذب است، اذعان داشت: ما سال گذشته تعرفه‌های گمرگي بين 450تا 1000 و 2000 دلار داشتيم كه اين تعرفه امسال به2300تا 3600 دلار رسيده يعني اين‌كه اين افزايش به دليل تغيير در تعرفه است نه اينكه ما ارز آوري بيشتر داشته‌ايم.
علت قاچاق پياز زعفران به افغانستان عدم مديريت صحيح است
بي‌ترديد از گذشته‌هاي دور ايران مهمترين کشور توليدکننده زعفران در دنيا بوده و هم اکنون نيز بيش از 95 درصد نياز بازار جهاني زعفران از ايران تامين مي‌شود، به گونه‌اي كه ايران با بيشترين ميزان توليد زعفران در رتبه اول جهاني قرار دارد.
متاسفانه در سال‌هاي گذشته طلاي سرخ ايران شاهد فراز و نشيب‌هاي بسياري بوده که قاچاق پياز زعفران به کشوري نظير افغانستان از جمله مهمترين مسايل پيش روي آن به حساب مي‌آيد، زيرا افغانستان كشوري است که دنياي غرب براي به زمين زدن ايران از همه راه‌ها از آن حمايت مي‌کند و اين مسئله مي‌تواند براي بازار زعفران ايران خطرناک و گران تمام شود.
اما به اعتقاد کارشناسان بخش کشاورزي، مهمترين علت قاچاق پياز زعفران به افغانستان عدم مديريت اين مسئله بوده است تا جايي که غلامحسين شافعي، رييس شوراي ملي زعفران ايران اذعان مي‌دارد: اين امر واقعيت دارد كه در سال‌هاي اخير پياز زعفران به افغانستان قاچاق مي‌شده است.
در چنين شرايطي حفظ موقعيت و ميدان‌داري ايران در کشت زعفران فقط با سياستگذاري درست و مديريت علمي بازار جهاني زعفران توسط ايران امكان پذير خواهد بود، زيراكه اين محصول در کشورهاي ديگر به دليل عدم توجيه اقتصادي کشت نمي‌شود و به همين دليل ايران مي‌تواند با افزايش بهره‌وري کشت زعفران در كشور و ثبت ارقام محلي در حفظ جايگاهش به عنوان تنها توليدکننده اين محصول در جهان کمک کند.
احتشام، نايب رييس شوراي ملي زعفران ايران در اين خصوص نيز اعتقاد دارد: کشورهاي اروپايي براي گسترش كشت اين محصول به افغانستان کمک مي‌کنند، همچنين اين کشورها به تازگي پيازهايي که به صورت ژنتيکي توليد شده‌اند را از کشور هلند به افغانستان وارد کردند و در حال حاضر توسعه کشت زعفران، جزو اولويت‌هاي کاري کشورهاي اروپايي در افغانستان است.
وی با بيان این‌که باید از مزیت‌های رقابتی ایران در بازارهای جهانی زعفران استفاده کنیم، اظهار داشت: در صورت عدم برنامه‌ریزی و نبود استراتژی مناسب در کشور برای زعفران، به‌ طور قطع افغانستان یکی از رقبای ایران در تامین زعفران دنیا خواهد بود.
نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران درباره کیفیت زعفران تولیدی افغانستان، تصریح کرد: آب و هوا و نیروی سخت‌کوش و ارزان قیمت در افغانستان باعث شده است که کیفیت زعفران تولیدی این کشور مشابه با ایران باشد.
اسپانیا صادركننده انحصاري زعفران
احتشام تاكيد كرد: در حال حاضر ایران در تولید زعفران تنها قدرت انحصاری دنیاست اما با اين وجود انحصار صادرات این کالای استراتژیک در دست کشور اسپانیاست.
وي با بيان اين‌كه هنر بازاریابی و بازارسازی صادرات زعفران در ایجاد ارزش افزوده موثر است، يادآور شد: برای ایجاد ارزش افزوده به وسیله صادرات زعفران در کشور باید هنر بازاریابی و بازارسازی داشته باشیم و نمی‌توان یک شبه به جایگاه 150ساله شرکت‌های صادراتی زعفران اسپانیایی دست یابیم.
وی تصريح کرد: با مدیریت درست بر مکان‌های مناسب توزیع، بسته‌بندی، تبلیغات و ترغیب مشتریان برای خرید زعفران می‌توانیم به جایگاه واقعی ایران در بازاریابی و بازارسازی زعفران دست یابیم.
نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران خاطرنشان ساخت: اگر قرار است که در بسته‌بندی زعفران سرمایه‌گذاری کنیم، باید چندین برابر آن را در تبلیغات و توزیع این محصول سرمایه‌گذاری کرد.
همچنين ميري رييس اتحاديه صادركنندگان زعفران خراسان رضوي در اين خصوص گفت: يكي از موضوعاتي كه باعث نگراني ما شده اين است كه شوراي مهاجران دانمارك با همكاري سازمان ملل متحد و كشورهاي هلند، فرانسه و آلمان برنامه‌هايي در خصوص حمايت فني، مالي و تكنولوژي از کشور افغانستان دارد تا ميزان توليد محصول زعفران اين كشور افزايش يابد.
وي با بيان اين‌كه ميزان برداشتي كشاورزان از زعفران در هر هكتار 3 كيلو است، اذعان داشت: اين ميزان برداشت به دليل مناسب بودن وضعيت جوي و نيروي كار ارزان‌تر در افغانستان حدود 10 تا 12 كيلو در هر هكتار است، همچنين تمايل ايران و ساير كشورها براي جايگزين كردن زعفران به جاي كشت خشخاش در افغانستان از جمله عواملي است كه در آينده براي وضعيت زعفران ما نگران كننده است.
براساس آمار موجود ميزان صادرات زعفران ايران در سال80 حدود 122 تن به ارزش 51ميليون دلار بوده، در سال81 حدود 130 تن به ارزش 59ميليون دلار، در سال82 حدود 147 تن به ارزش 71ميليون دلار، در سال83 حدود 172 تن به ارزش 95ميليون دلار، در سال84 حدود 201 تن به ارزش 97ميليون دلار، در سال85 حدود 142 تن به ارزش 75ميليون دلار، در سال86 حدود 77 تن به ارزش 50 ميليون دلار، در سال87 حدود 69 تن به ارزش 89 ميليون دلار، در سال87 حدود 69 تن به ارزش 89 ميليون دلار و در سال88 حدود 57 تن به ارزش 156 ميليون دلار بوده است.
به هر روي زعفران گران‌ترين و ارزشمندترين محصول زراعي دنياست و با توجه به اين‌که ایران دارای مزیت نسبی در تولید زعفران است، برای این که بتواند به جایگاه ویژه خود در صادرات این کالای کشاورزی گرا‌‌ن‌بها دست يابد، بايد برای سامان دهی بازار اين محصول اقدام به برنامه‌ريزي مدون و اصولي كرده تا با توليد بهينه و صادرات آن منابع ارزي فراواني عايد کشور شود.
گزارش از مرضیه بیانی