طرح خروج دانشگاه‌ها از تهران - تدبير وزير علوم براي کاهش جمعيت، تهران امروز

پس از مانور و بحث‌هايي که راجع به زلزله در هفته گذشته برگزار شد و در يکي از آنها وزير علوم، تحقيقات و فناوري از تدبير اين وزارتخانه براي کاهش جمعيت تهران با توجه به زلزله احتمالي در اين شهر خبر داده بود. اين يک‌سوي ماجراست و در سوي ديگر، نماينده شهردار تهران هم هفته گذشته از مصوبه انتقال دانشگاه‌هاي تهران به خارج از شهر خبر داد و از عدم اجراي آن انتقاد کرد.

يکي از اتفاقاتي که باعث شد تا زلزله در تهران بار ديگر در کانون توجه قرار بگيرد، سخنان رئيس‌جمهور مبني‌بر قطعي بودن وقوع زلزله در تهران بود. محمود احمدي‌نژاد، رئيس‌جمهوري هفته گذشته با حضور در اردوگاه اسکان اضطراري بشارت به زلزله‌اي که هر روز احتمال روي دادن آن در تهران وجود دارد اشاره کرد و از مردم تهران خواست با توجه به اينکه براساس بررسي‌هاي انجام شده تهران در معرض زلزله قرار دارد نسبت به زندگي در ساير نقاط کشور در صورت فراهم بودن شرايط فکر کنند.البته او تاکيد کرد: «دولت امکانات و تسهيلات لازم را براي کارمنداني که بخواهند از تهران انتقال پيدا کنند فراهم خواهد کرد.»
به گفته رئيس‌جمهور، حدود 13ميليون و 700 هزار نفر در استان تهران زندگي مي‌کنند و بايد در نظر داشت که اگر حادثه‌اي در تهران اتفاق بيفتد، تصوير بعد از حادثه چگونه خواهد بود از اين‌رو بايد موضوع زلزله را بسيار جدي گرفت و به‌صورت مداوم مانورهاي نزديک به واقع و بسيار جدي و عملياتي در بخش‌هاي گوناگون انجام داد تا ميزان آمادگي هرچه بيشتر افزايش يابد.
رئيس‌جمهور معتقد است: «بايد فرض را بر اين گذاشت که هرلحظه امکان وقوع زلزله وجود دارد و در چنين صورتي تحرک خوبي براي مقابله با حوادث ايجاد خواهد شد.»
پس از اينکه صحبت‌هاي رئيس‌جمهور با بازتاب قابل‌توجهي در رسانه‌هاي کشور همراه شد وزير علوم، تحقيقات و فناوري در سفر استاني به آذربايجان‌غربي و در جمع اعضاي هيات علمي دانشگاه‌هاي اين استان خبر از تغييراتي در سطح تهران داد که در آن بر زلزله تهران و کاهش جمعيت اين شهر تاکيد شده است.
وزير علوم در حالي از طرح وزارت علوم براي کاهش جمعيت تهران خبر مي‌دهد که به‌نظر مي‌رسد دولت برنامه‌اي ويژه‌اي براي زلزله احتمالي در تهران دارد. وزير علوم، تحقيقات و فناوري در دانشگاه اروميه گفت: «با توجه به جدي بودن خطر زلزله در تهران، وزارت علوم در راستاي برنامه‌هاي دولت تدابير ديگري نيز براي کاهش جمعيت تهران انديشيده که جزئيات آن را به‌موقع اعلام خواهيم کرد.»
کامران دانشجو که در سفر به استان آذربايجان‌غربي جزئيات طرح خود براي کاهش جمعيت تهران را تشريح نکرد، بر تقويت بومي‌گزيني در دانشگاه‌ها، کاهش پذيرش دانشجويان کارشناسي در دانشگاه‌هاي بزرگ کشور که شامل دانشگاه‌هاي تهران هم مي‌شود، اعمال سياست‌هاي تشويقي براي استادان مناطق محروم کشور، افزايش حقوق دريافتي اعضاي هيات علمي شاغل در دانشگاه‌هاي دور از مرکز نسبت به استادان دانشگاه‌هاي برخوردار و... تاکيد کرد که هر يک از اين موارد مي‌تواند در کاهش جمعيت دانشجويي دانشگاه‌هاي تهران نيز موثر باشد. سيدموسي پورموسوي، عضو هيات علمي دانشگاه که دکتري جغرافيا و برنامه‌ريزي شهري، رياست مرکز مطالعات جغرافيا و GIS، سرپرستي مرکز مطالعات و برنامه‌ريزي شهر تهران و رياست کميته مطالعات راهبردي برنامه‌ريزي شهري و منطقه‌اي را در سوابق علمي و اجرايي خود دارد و نماينده تام‌الاختيار محمد باقر قاليباف، شهردار تهران نيز چندي پيش در گفت‌وگو با مهر به تشريح سابقه موضوع ساماندهي دانشگاه‌هاي سطح شهر تهران و اجرايي نشدن مصوباتي در اين‌باره که سال‌هاست مسکوت مانده، پرداخت. نماينده تام‌الاختيار شهردار تهران ضرورت اجرايي شدن مصوبه انتقال برخي مراکز دانشگاهي سطح شهر تهران به‌خصوص از نواحي مرکزي شهر به مناطق پيراموني شهر را با ارائه آمار و ترسيم تصويري از ترددهايي که با هدف آموزش عالي در سطح شهر تهران صورت مي‌پذيرد، يادآور شد. پورموسي مي‌گويد: «ساماندهي اماکن دانشگاهي سطح شهر تهران در سه مقطع دنبال شده است. ساماندهي دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي تهران بيش از يک دهه است که مورد توجه و اهتمام مسئولان نظام واقع شده است. مقطع اول مربوط به سال‌هاي بعد از جنگ تحميلي يعني سال‌هاي بعد از 1371 است که براي اولين‌بار به همراه موضوع حساس انتقال پايتخت از تهران، موضوع ساماندهي مراکز دانشگاهي سطح شهر تهران به‌طور جد مورد توجه مسئولان جمهوري اسلامي واقع شد.» مرحله دوم به سال‌هاي پاياني دولت هشتم برمي‌گردد که به‌طور جد اين موضوع يکبار ديگر در نظام مورد توجه قرار گرفت.

البته اين بحث براساس رويکردي علمي و فرهنگي مورد توجه قرار گرفت و در زمان دولت نهم نيز اين بحث دنبال شد. در دولت دهم نيز اين توجه در حال پيگيري است البته اتفاقاتي در شهر تهران افتاده که نگرش مجدد به موضوع البته با رويکردي منطقي درباره ساماندهي مراکز دانشگاهي مدنظر قرار گرفته است. پورموسي مي‌گويد: «ترددي که روزانه در مرکز شهر تهران انجام مي‌شود بالغ بر سه ميليون مورد است. اگر يک‌پنجم اين ميزان را با هدف آموزشي نام ببريم، جا دارد که براي اين يک‌پنجم از يک موضع حساس و شکننده‌اي که حتي در برخي اوقات تهران را با اختلال در ارائه خدمات مواجه مي‌کند چاره‌اي بينديشيم. اگر اين چاره‌جويي را مدنظر قرار دهيم لزوم ساماندهي محرز مي‌شود.»به گفته نماينده شهردار تهران، اگر دولت اختياراتي را به شهرداري تهران واگذار کند مسلما شهرداري تهران طرح عملياتي خود را براي ساماندهي مراکز دانشگاهي ارائه خواهد کرد. همانطور که پيش از اين نيز شهردار تهران در ديدار با روساي دانشگاه‌هاي تهران اعلام کرد که شهرداري تهران آمادگي کامل براي ارائه طرح ساماندهي مراکز آموزش عالي دارد. قطعا در صورتي که دولت محترم در اين چارچوب بخواهد نهاد مشترکي را با شهرداري تهران ايجاد کند که به ساماندهي مطلوب مراکز آموزش عالي بينجامد مسلما شهرداري تهران استقبال خواهد کرد.
پورموسي مي‌گويد: «ساماندهي الزاما به‌معناي خروج دانشگاه‌ها از سطح شهر تهران به نواحي پيراموني نيست بلکه گزينه‌هاي متفاوتي وجود دارد. اگر منظور از ساماندهي دانشگاه‌هاي تهران صرفا انتقال دانشگاه‌ها به‌نواحي اطراف تهران اعم از کرج، مامازن، دماوند و... باشد به‌دليل اينکه در اين نواحي زيرساخت‌هاي لازم براي سرويس و ارائه خدمات به مراکز دانشگاهي فراهم نشده اين انتقال خودش منجر به آسيب‌هاي ثانويه مي‌شود بنابراين اگر از ساماندهي صحبت مي‌کنيم منظور ايجاد فضايي مناسب است که در يک دوره زماني حداقل 10ساله مراکز آموزش عالي را از سطح شهر تهران به‌تدريج به محيط‌هاي پيراموني، ابتدا در حاشيه شهر تهران و سپس به سکونتگاه‌هاي جمعيتي که حدود 51 نقطه شهر تهران را شامل مي‌شود، منتقل کنيم.»