پروژه اختلاف‌افکنی ميان خاتمی و موسوی؟ دويچه وله

از نيمه‌ی آذرماه خبرهای ضد و نقيضی در مورد نامه‌ی محرمانه‌ی محمد خاتمی به آيت‌الله خامنه‌ای منتشر شده است. به رغم تکذيب خاتمی، روزنامه کيهان، ۲۹ دی‌ماه، ادعا می‌کند، او در اين نامه راه خود را از موسوی جدا کرده است.

خبر ارسال نامه‌ی محرمانه‌ای از سوی محمد خاتمی خطاب به آيت‌الله خامنه‌ای، ظاهرا نخستين بار اواسط آذر ماه منتشر شد. امير محبيان، از فعالان سياسی اصولگرا و عضو سابق شورای سردبيری روزنامه رسالت، پانزدهم آذر در گفتگو با خبرگزاری ايلنا، بدون ذکر منبع، از نگارش چنين نامه‌ای خبر داد. رسانه‌های خبری جناح‌های مختلف، به رغم اهميت ارسال احتمالی اين نامه، تقريبا دو هفته‌ی تمام به آن نپرداختند و خاتمی نيز در سخنرانی‌ها و ديدارهای خود چيزی در تکذيب يا تاييد آن نگفت. موضوع نگارش نامه‌ی ياد شده از ۲۹ آذر ماه بار ديگر مطرح شد و رسانه‌های نزديک به دولت حتا بخش‌هايی از آن را منتشر کردند.

تاييد اطاعت از رهبری و دوری از موسوی؟

امير محبيان مدعی است خاتمی «اين پيام را به راس و کل نظام انتقال می‌دهد که جريان اصلاح طلب [...] تحت ولايت رهبری عمل می‌کند و قصد آن صرفاً نقد دولت در چارچوب قانون و پيشبرد روند اصلاح برای تقويت نظام است.» سايت "آينده" می‌نويسد محمد خاتمی در ديداری که از نوشتن نامه به ايت‌الله خامنه‌ای خبر داده «تأکيد نموده که بايد شأن رهبر انقلاب در مديريت کلان و عالی کشور حفظ گردد.» اين گزارش بدون ذکر تاريخ و محل ديدار ياد شده از قول خاتمی می‌افزايد «آيت‌الله خامنه‌ای پس از مطالعه اين نامه اظهار داشته‌اند که نامه خاتمی را دو بار خواندم، نامه نجيبانه نوشته شده بود؛ اما آقای خاتمی ناآگاهی دارد که بايد به وی اطلاعات صحيح داده شود.»

همزمان با انتشار اين خبر، ۲۹ آذر، سايت اصولگرای جهان‌نيوز ادعا می‌کند محمد خاتمی نامه‌ی ديگری نيز برای آيت‌الله خامنه‌ای فرستاده است. جهان نيوز تاريخ ارسال نامه اول را سه هفته پيش ذکر کرده و بخش‌هايی از آن را نقل می‌کند. بخشی از عبارت‌های نقل شده از قول خاتمی تاکيد بر تبعيت بی‌چون و چرا از آيت‌الله خامنه‌ای و انتقاد از "تندروی‌های" مهدی کروبی و ميرحسين موسوی است. «افتخار می‌کنيم که زير نظر ولايت فقيه زندگی می‌کنيم.»، «شما حساب آقای موسوی را از ما جدا بدانيد....»، «ما واقعا با شما مشکلی نداريم» اين‌ها نمونه‌ای از عبارت‌هايی هستند که رسانه‌های اصولگرا ادعا می‌کنند خاتمی خطاب به رهبر جمهوری اسلامی نوشته و از او خواسته «اجازه بدهيد ما به ملاقات شما بياييم.»

خاتمی: نوشتن نامه به رهبری جعل و دروغ است

محمد خاتمی که تا زمان انتشار اين نقل قول‌ها، در مورد خبر ارسال نامه به آيت الله خامنه‌ای سکوت کرده بود، اول دی‌ماه در ديدار با دانشجويان عضو شورای عمومی انجمن اسلامی دانشگاه تهران گفت «در روزهای اخير مطالبی را به من نسبت می‌دهند که نامه‌ای به رهبری نوشته‌ام و بعد هم مطالبی را به رهبری نسبت می‌دهند که فلان موضع را در قبال آن گرفته‌اند.»

خاتمی اين ادعا‌ها را "دروغ و جعل" خوانده است. روزنامه ابتکار همان روز نوشت «رسانه‌های حامی دولت تلاش دارند اين نامه را بيشتر به ابراز برائت خاتمی از موسوی و کروبی نسبت دهند» و از خاتمی خواسته بود «با اطلاع رسانی در اين زمينه جلوی پخش شايعات رسانه‌ای را بگيرد.»

چهار هفته پس از تکذيب خاتمی روزنامه‌ی کيهان، در سرمقاله‌ی روز سه شنبه، ۲۹ دی‌ماه، خود بدون نام بردن از خاتمی به نامه منتسب به او اشاره می‌کند و می‌نويسد «اگر کسی اصرار ندارد قانون اساسی به ويژه محکمات آن را انکار کند بلکه نامه و پيغام هم می‌دهد که من منتقدم اما از اول هم رويکرد فلان نامزد را تندروی در بن بست می‌دانستم، حساب او را بايد از آن ديگری جدا کرد.» سرمقاله نويس کيهان توصيه می‌کند برای خاتمی «راه بازگشت و جبران را بايد باز گذاشت» اما در کروبی و موسوی که معترضان روز عاشورا را مردم "خداجو" و "نجيب" خوانده‌اند هيچ نشانه‌ای از "علائم پشيمانی" ديده نمی‌شود. نويسنده کسانی چون خاتمی را تلويحا "راه‌گم کرده" می‌خواند که با اعلام برائت از حاميان جنبش اعتراضی و تبعيت از ولايت فقيه می‌توانند به دامن نظام بازگردند، و کروبی و موسوی را کسانی می داند که تمام ظرفيت‌های "خيانت و جنايت را عملی کرده‌اند."

سپردن "مديريت جنبش" به موسوی

نوشتن نامه‌ی محرمانه از سوی خاتمی به آيت‌الله خامنه‌ای غيرممکن نيست. اما سخنانی که از قول او، به ويژه در باره "انتقادهای تند از تندروی‌های موسوی" نقل شده با مواضع خاتمی همخوانی ندارد. محمد خاتمی، ۲۶ آبان، اندکی پيش از تاريخی که ظاهرا به آيت‌الله خامنه‌ای نامه نوشته، در يکی از سخنرانی‌های خود به از ميان رفتن اعتماد ميان مردم و حکومت اشاره می‌کند. به گزارش روابط عمومی دفتر رئيس جمهور پيشين خاتمی در ديدار با جمعی از فعالان دانشجويی دانشگاه‌های تهران گفته است تغيير اين فضای بی‌اعتمادی «بيشتر هم دست حاکميت است.»

خاتمی در اين ديدار از نحوه‌ی برخورد حکومت با معترضان به نتايج اعلام شده‌ی انتخابات به شدت انتقاد می‌کند و می‌گويد «کاش حاکميت می‌گفت آقای موسوی بيا به صحنه و اين جنبش را مديريت کن که جنبش از مسير خودش منحرف نشود، نه اينکه اين همه محدوديت ايجاد شود و اين حجم ناسزا گفته شود.»

تغيير قانون انتخابات، خواست مشترک خاتمی و موسوی

خاتمی تظاهرات اعتراضی ۲۵ خرداد را "واکنش طبيعی" مردم خواند و در ماه‌های گذشته همواره مواضعی صريح در انتقاد از برخورد خشونت‌آميز با معترضان داشته است. حسين شريعتمداری، مديرمسئول و نماينده‌ی رهبر جمهوری اسلامی در کيهان نيز بارها اعلام کرده که موسوی و خاتمی بايد پاسخ‌گوی «جنايات هولناک و خيانت آشکار» باشند. ناظران معتقدند تغيير موضع کيهان در مورد خاتمی، بيش از آنکه تاييدی بر تغيير ديدگاه‌های او و نگارش نامه‌ی ادعايی به آيت‌الله خامنه‌ای باشد، بيانگر برنامه‌هايی برای شکاف انداختن ميان رهبران اصلاح طلب و تضعيف جنبش اعتراضی است.

نزديکی مواضع خاتمی و موسوی در مورد اصل انتخابات در جمهوری اسلامی از دلايل ديگری است که شبهه‌ی "اختلاف‌افکنی" رسانه‌های اصولگرا را تقويت می‌کند. خاتمی ۲۶ آبان‌ماه می‌گويد «بايد انتخابات هم از نظر ضوابط و هم از نظر اجرا طوری باشد که اطمينان‌بخش باشد.» او با تاکيد بر اين که ما مردم‌سالاری را در معنای واقعی‌اش می‌خواهيم، می‌افزايد «بايد وضعيت سياسی و نحوه برگزاری انتخابات تغيير کند.» تغيير قانون انتخابات يکی از راه‌کارهای پنجگانه‌ای است که ميرحسين موسوی در هفدهم بيانيه‌ی خود برای برون رفت از بحران کنونی پيشنهاد کرده است. «تدوين قانون شفاف و اعتماد برانگيز برای انتخابات‌ها به نوعی که اعتماد ملت را به يک رقابت آزاد و منصفانه و بدون خدعه و دخالت قانع سازد.» دومين شرط موسوی در بيانيه‌ی يازدهم دی‌ماه اوست.