گزار ش ايلنا از اتوباني كه طي چند سال گذشته در بازار سرمايه ايران باز شد: شبه دولتي‌ها بخش خصوصي را شوت كردند

در طول چند سال گذشته و مديريتي كه در اين دوران بر بازار سرمايه مستقر بود شاهد اتفاقات عجيب و نا ميموني در بازار سرمايه بوديم كه لطمات دولتزدگي‌هاي اين نوع از مديريت طي سال‌هاي آينده در بازار سرمايه كشور مشهود مي‌شود و تا زماني كه رانت‌هاي پشت پرده و نفوذ شركت‌هاي شبه دولتي در انتقال اطلاعات نهاني سهام از بين نرود هميشه شاهد بازار سهامي پر نوسان، ناامن و بدون جذابيت خواهيم بود.

مسكوت ماندن پروژه‌هاي عمراني، حاكميت مديريت دولتي در بنگاه‌هاي اقتصادي، عدم رشد اقتصادي در كشور، توقف چرخه توليد بسياري از كارخانه‌هاي توليد، افزايش نرخ بيكاري و تورم، همه و همه از جمله مشكلات و معضلات در دولت نهم و دهم است كه نمي‌توان از چنين مشكلاتي به راحتي گذر كرد. البته در طول اين مدت شاخص بورس تهران كه به ادعاي مسئولين دماسنج اقتصاد كشور است و با نوسانات اقتصادي كشور دماي اين دماسنج نيز تحت الشعاع قرار مي‌گيرد، نماي ديگري به خود گرفت تا آنجا كه از ابتداي سال جاري به‌رغم ركود حاكم در اقتصاد داخلي، به خصوص بنگاه‌هاي توليدي و اقتصادي، شاخص بورس تهران توانست به پشتوانه نيروها و ارگان‌هايي خاص به ثبت رقم 13 هزار واحدي دست يابد.

البته سناريوي شاخص بورس تهران از ابتداي سال جاري تبديل به داستاني پيچيده و غير قابل باور شده است. زماني كه اقتصاد كشور درگير مشكلات اساسي و ابهامات بسيار در رويكردهاي اقتصادي و سياسي داخلي بود بدون آنكه رونقي در بنگاه‌هاي اقتصادي به چشم آيد دماسنج اقتصادي كشور نماي ديگري به خود گرفت و حرارت غير واقعي از وضعيت اقتصاد كشور را نشان داد.

به گفته بسياري از كارشناسان و فعالان بازار سرمايه در روزهاي آغازين سال، سازمان بورس اوراق بهادار براي مثبت جلوه دادن شاخص و وضعيت اقتصادي كشور در نحوه محاسبات شاخص تغييراتي را اعمال كرد. به دنبال اين تغييرات به يكباره شاخص كل روند صعودي به خو د گرفت كه رشد شاخص كل در اين مدت قابل قياس با سال‌هاي گذشته نيست. البته زماني كه رئيس سازمان بورس اوراق بهادار با غرورو سرمستي ثبت شاخص بورس تهران تا رقم 13 هزار واحدي را در رزومه موفقيت‌هاي دوره رياست خود ثبت مي‌كرد، بسياري از كارشناسا ن بر اين عقيده بودند كه رقم شاخص بورس تهران برآيند درستي از وضعيت بازار و اقتصاد نيست و اين رقم واقعيات بازار را نشان نمي‌دهد چرا كه در گذشته شاخص كل بازده قيمت سهم را بررسي مي‌كرد و با انتقال سهم به مجمع و تقسيم سود، بعد از باز شدن نماد، به اندازه سود تقسيم شده شاخص ريزش مي‌كرد. اما به دنبال نصب نرم افزار و شاخص جديد امكان محاسبه شاخص نقدي وجود ندارد و محاسبه انجام شده شاخص بر اساس بازده نقدي و قيمت و به عبارتي لحاظ كردن سود بر سهم تعيين مي‌شود.

گفتني است تغيير مبناي محاسبه شاخص كل كه از ابتداي سال جاري اعمال شد بدون اطلاع به بازار صورت گرفت. اين امر را مي‌توانيم از بازي‌هاي ديگر دولتي‌ها در بازار سرمايه قلمداد كنيم. به دنبال تغيير مبناي محاسبه شاخص، در گذشته شاخص كل بازده نقدي را محاسبه مي‌كرد كه ارزش آن در بازار رقمي معادل 9 الي10 هزار واحد بود اما با تغيير آني روش محاسبه، سود مجامع بر شاخص محاسبه شد تا آنجا كه به دنبال اين اتفاقات عجيب الوقوع در بازار سرمايه شاخص بازده نقدي كه رقمي معادل 30 الي 35 واحد را نشان مي‌داد در بازار سهام غيب شد و در قبال آن تاثير اين شاخص را بر شاخص كل نشان دادند و به دنبال انتقال محاسبه اين شاخص به شاخص كل، شاهد رشد صعودي و عجيب شاخص كل بورس تهران شديم. با بررسي چنين اتفاقاتي قطعا نمي‌توان ثبت 13 هزار واحدي شاخص را مديون نحوه مديريت درست و مناسب رئيس سازمان بورس اوراق بهادار كه به واسطه رفاقت‌هاي ديرينه‌اش با وزير وقت اقتصاد بر كرسي رياست سازمان بورس اوراق بهادار جلوس كرده است، بدانيم.

چرا كه در طول مديريت صالح آبادي شاهد اتفاقات عجيب و نا ميموني در بازار سرمايه بوديم كه لطمات دولتزدگي‌هاي اين مقام مسئول در بازار سهام در سال‌هاي آينده در بازار سرمايه كشور مشهود مي شود. اما افسوس كه جبران اين خسارت‌ها در آن سال‌ها زمان‌بر و بسيار سخت است. يكي از اتفاقات مهمي كه در طول رياست صالح آبادي به وقوع پيوست شيوع رايزني‌هاي پشت پرده سازمان بورس اوراق بهادار و سازمان خصوصي‌سازي و انتقال بسياري از شركت‌هاي بزرگ و مهم دولتي در قالب سياست‌هاي اصل 44به بازار سرمايه بود البته اين واگذاري‌ها كه در ظاهر در راستاي انتقال مديريت‌هاي دولتي به بخش خصوصي توسط سازمان خصوصي سازي از طريق بورس صورت گرفت نه تنها منجر به ورود بخش خصوصي واقعي در اقتصاد كشور نشد بلكه بخش چهارمي در اقتصاد كشور پديد آمد به نام اقتصاد ارگاني‌ها و شبه دولتي‌ها.

ورود نهادهاي نظامي به عرصه اقتصاد كشور از ورود نهادهاي شبه دولتي صندوق‌هاي بازنشستگي از جمله شستا و... آغاز شد و به دنبال آن ديري نپاييد كه نهادهاي نظامي و شبه دولتي ديگري مانند شركت سرمايه‌گذاري مهر اقتصاد ايرانيان، قرار گاه خاتم الانبيا و.. در بازار سرمايه وارد شدند. تا انجا كه ديري نپاييد بازار سرمايه كشور به دست بازيگردان‌هايي افتاد كه با بازيگرداني‌هاي خود نوسانات بسياري بر قيمت سهام شركت‌ها اعمال كردند.
مي‌توان شركت‌هايي ماند توسعه معادن روي، صدرا و...را جزو شركت‌هايي قلمداد كرد كه به دنبال بازيگرداني‌ها و شايعات شيوع يافته توسط اين نهادهاي نظامي، دستخوش هيجانات قيمتي بسيار شدند و در اين راستا تنها سهامداران خرد بودند كه به دليل در اختيارنداشتن رايزني‌هاي پشت پرده و اطلاعات نهاني متضرر شدند. البته ادعاهاي مسئولين اين نهادها بر پايه و اساس ديگري استوار است و به دنبال اين ادعاها، رضايي مدير عامل شركت سرمايه‌گذاري مهر اقتصادايرانيان (بازيگر اصلي بورس تهران) چندي پيش با ارائه بياناتي آشكارا از قدرت طلبي و نفوذ اين شركت در همه عرصه‌هاي اقتصادي كشور، گفت: در اسفند سال گذشته شاخص بورس به هنگام بازگشايي نماد مخابرات در حال ريزش بود كه در اين خصوص با جمع آوري سهام مخابرات موجب ايجاد تعادل در بورس شديم. پيشرو بودن مهر اقتصاد ايرانيان و تبعيت سهامداران خرد از ما كاملا طبيعي بوده چرا كه اين گروه مي‌خواهند منافع خود را حفظ كنند. هرچند امروز بازار سهام بازار مناسبي براي ما است اما اگر در آينده لازم باشد به سمت ديگر بازارها خواهيم رفت چرا كه بايد به فكر منافع خودمان باشيم.

وي در بخش ديگري از اظهارات خود خاطرنشان كرد: اگر بنا باشد وارد سهام شركت‌ها شويم به جز مديريت مطلق و اخذ سه عضو هيأت مديره به چيز ديگري فكر نمي‌كنيم چرا كه در مشاركت حداقلي هيچ منفعتي بدست نمي‌آيد و كاري هم از دست ما برنمي‌آيد. بنابراين به افرادي كه مي‌خواهند وارد شركت‌ها شوند توصيه مي‌كنم به صورت مديريتي وارد شوند يا اينكه اصلا وارد شركتي نشوند.

بنابراين اظهارات تنها مي‌توان به يك نتيجه دست يافت و آن هم در سيطره قرار گرفتن بازار سرمايه كشور توسط چند نهاد خاص و شبه دولتي مشخص، كه به گفته مديران اين نهادها آنها تنها به فكر اختيار داشتن سكان مديريت شركت‌هاي بزرگ اقتصادي و بورسي خواهند بود. البته خاموش ماندن سازمان و شركت بورس اوراق بهادار در برابر قرق بازار سرمايه توسط نيروهايي با كاركرد غير اقتصادي خود دليلي بر دولتزدگي بورس تهران و رئيس سازمان بورس اوراق بهادار است. در طول اين مدت بسياري از كارشناسان، فعالان و منتقدين اقتصادي دولتزدگي بورس را عامل كندي و عدم رونق بورس دانستند و تا زماني كه رانت‌هاي پشت پرده و نفوذ شركت‌هاي شبه دولتي در انتقال اطلاعات نهاني سهام از بين نرود هميشه شاهد بازار سهامي پر نوسان، ناامن و بدون جذابيت خواهيم بود.

بنابر اين گزارش شاخص بورس تهران كه در ماه‌هاي گذشته با تغيير نحوه محاسبه شاخص بعد از برگزاري مجامع و محاسبه سود بر شاخص روند صعودي به خود گرفته بود هم اكنون با پشت سر گذاشتن فصل مجامع روند منفي و نزولي به خود گرفته است.