سعيد جليلی: ديدار با نماينده آمريکا "مذاکره و گفت‌وگو" نبود، دويچه وله

پنج هفته پس از مذاکرات مقام‌های ايرانی و آمريکايی در ژنو تلاش‌ها در ايران برای بی‌اهميت جلوه‌دادن اين مذاکرات ادامه دارد. در همين حال انتقادهای بين‌المللی به تعلل ايران در اعلام موضع نسبت به توافقات ژنو شدت گرفته است.

دبير شورای عالی امنيت ملی ايران با «ريشه‌ای» توصيف‌کردن اختلاف‌ها ميان اين کشور و آمريکا، گفت که ديدارش با نماينده آمريکا در اجلاس ژنو «مذاکره و گفتگو» نبوده است. او که دوشنبه‌شب، ۱۸ آبان، در مدرسه‌ی فيضيه قم سخن می‌گفت، «رويارويی» ايران و آمريکا را نه راهبردی، بلکه «پاردايم و بنيادی» معرفی کرد.

سرمذاکره‌گر اتمی ايران در توضيح بيشتر مضمون ديدار خود با ويليام برنز، معاون وزارت خارجه‌ی آمريکا و نماينده‌ی اين کشور در مذاکرات ژنو، گفت: « در اجلاس ژنو (اول اکتبر) صحبت‌هايی بين بنده و برنز در باره‌ی بحث‌های هسته‌ای ايران مطرح شد، اما من به وی گفتم چارچوب ما با آژانس است و اين مباحث صرفاَ يک مسئله کارشناسی است و ربطی به اينجا ندارد.»

گزارش‌هايی که بعد از مذاکرات ايران با گروه ۵+۱ در ژنو در در روز اول اکتبر، در رسانه‌های بين‌المللی انتشار يافتند، از ديدار ۴۵ دقيقه‌ای ميان جليلی و برنز در حاشيه اين اجلاس حکايت داشتند. محمود احمدی‌نژاد هم روز ۱۵ مهر (۷ اکتبر) تاييد کرد که ميان جليلی و برنز مذاکراتی صورت گرفته و نتايج مثبتی هم داشته است. به گفته‌ی احمدی‌نژاد، « نماينده آمريکا خواسته که مذاکره‌ای بشود و آقای جليلی هم استقبال کرده و اتقافا مذاکراتشان هم مذاکرات خوبی بوده است». او در توضيح خشنودی خود از اين مذاکرات گفت که گفت‌وگوهای دو طرف "چارچوب منطقی روشنی" داشته و بر پايه "احترام و عدالت" بوده است.

"سهواللسان احمدی‌نژاد"

در اجلاس ژنو توافق اوليه‌ای به دست آمد که در پی تدقيق آن در اجلاس بعدی در وين، ايران برای تامين سوخت راکتور تحقيقاتی تهران، اورانيوم با غلظت۵ / ۳ درصدی خود را به روسيه ارسال کند تا پس از غنی سازی به ميزان ۷۵ / ۱۹ درصد و تبديل آن به ميله های سوخت اتمی در فرانسه، در پايان سال ۲۰۱۰ به ايران بازگردانده شود.

اين توافق بعداَ با اما و اگرهای جمهوری اسلامی روبرو شد و هنوز هم بحث و جدل بر سر آن جريان دارد. ايران خواستار انتقال تدريجی و مرحله به مرحله اورانيوم خود به خارج و تحويل همزمان سوخت اتمی است. اين در حالی است که آمريکا، هر گونه تغيير در اين پيشنهاد را رد کرده است.

علاوه بر چون و چرا نسبت به توافق ژنو، محافل تندرو در تهران از همان ابتدا در پی بی‌اهميت جلوه‌دادن مذاکرات جليلی و برنز برآمدند. آيت‌الله جنتی، دبير شورای نگهبان و از حاميان سرسخت دولت احمدی‌نژاد در نماز جمعه‌۲۴ مهر با تکذيب تلويحی اظهارات احمدی‌نژاد، گفت « بحث مذاکره مطرح نيست و اينکه باب مذاکرات باز شده است صحت ندارد. حسين شريعتمداری، مديرمسئول کيهان نيز در سرمقاله ‌يک‌شنبه (‌۲۶ مهرماه ۱۳۸۸ ) اين روزنامه، ديدار و گفت‌گوی ويليام برنزا با سعيد جليلی در اجلاس ژنو را، «ضدمذاکره»، «ديدار صحنه‌سازی شده» و «فقط يک صحنه‌سازی تحميلی» توصيف کرد. وی نوشت: « ترديدی نيست که اظهارنظر آقای دکتر احمدی نژاد، نوعی "سهواللسان" بوده است.»

در تبعيت از آيت‌الله خامنه‌ای

به نظر می‌رسد که نفی مذاکراه با مقام‌های آمريکايی در ژنو از سوی خود سعيد جليلی با اظهارات و مواضع اخير آيت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ايران، بی‌ارتباط نباشد. هفته‌ی گذشته آيت‌الله علی خامنه‌ای شخصاَ با حمله به آمريکا، مذاکره با اين کشور را در شرايط کنونی همچنان بی‌مورد اعلام کرد. وی با ابراز بدبينی به و سياست پيشقدم شدن آمريکا برای مذاکره، گفت:«هرگاه آمريکايی ها لبخند ظاهری زده‌اند، پس از دقت و بررسی مشخص شده که خنجری نيز در پشت خود مخفی کرده‌اند». يک روز پس از اين اظهارات آيت‌الله خامنه‌ای، باراک اوباما مجدداَ در پيامی به مناسبت سی‌امين سالگرد اشغال سفارت آمريکا در تهران، خواهان آن شد که دو کشور گذشته را پشت سر بگذارند و فصل جديدی از مناسبات در روابط فی‌مابين بگشايند.

در اين ميان، انتقاد و تهديد کشورهای غربی در مورد تعلل جمهوری اسلامی در پاسخ به توافقات ژنو وين شدت بيشتری گرفته است. در همين راستا، رابرت گيتس، سخنگوی کاخ سفيد آمريکا، روز دوشنبه، ۹ نوامبر، از جمهوری اسلامی ايران خواست هر چه سريعتر به پيشنهاد مبادله اورانيوم پاسخ دهد. او تهديد کرد که در غير اين صورت، ايران با تحريم های تازه ای روبرو خواهد شد.

سخنگوی کاخ سفيد با استناد به سخنان اخير دميتری مدودف که اعمال تحريم عليه ايران را منتفی ندانست، گفت که «اگر ايران به مسئوليت خود در قبال جهان عمل نکند، اعمال تحريم ها ضروری به نظر می رسد.»

وزير خارجه‌ی آلمان نيز روز دوشنبه در جريان ديدار خود با همتای آمريکايی خود در برلين، تهديدهای مشابه‌ای را عليه ايران عنوان کرد.