دولت مسؤول است، پيشنهادهايی برای رسيدگی به وضعيت آسيب ديدگان مناطق آلوده به مين، گزارش يک نشست، کانون مدافعان حقوق بشر

شيرين عبادی از اعلام جرم در مورد عاملان پلمپ دفتر کانون مشارکت در پاکسازی مين، خبر داد

بيست سال پس از پايان جنگ ايران و عراق، استان های آذربايجان غربی، ايلام، خوزستان، کردستان و کرمانشاه، همچنان درگير پيامدهای ناشی از جنگ هشت ساله هستند. يکی از مهمترين معضل های اين پنج استان مرزی، آلودگی اين مناطق به مين و ساير ادوات جنگی عمل نکرده است. آلودگی ناشی از مين نه تنها باعث تلفات انسانی و هدر رفتن منابع مالی اين مناطق می شود بلکه باعث ناامنی روانی و به خطر افتادن سلامت روحی و روانی ساکنين و عدم استفاده از ظرفيت های کامل منابع طبيعی اين مناطق نيز می شود.
بر اين اساس «کانون مشارکت در پاکسازی مين» روز سه شنبه ۲۰ اسفند ماه ۱۳۸۷ با برگزاری نشستی به تبيين پيشنهاد ۳۵ نفر از نمايندگان مجلس شورای اسلامی در خصوص طرح اصلاح تبصره ۴ قانون برقراری حقوق وظيفه يا مستمری بازماندگان آن دسته از مهاجرين و کسانی که به مناطق جنگی مراجعه کرده و به علت برخورد با مواد منفجره معلول يا فوت می شوند، پرداخت. اين سازمان مردم نهاد در همين راستا پيشنهاد های خود را ارائه کرد.

شيرين عبادی، بايزيد مردوخی، اسعد اردلان، ليلا ارشد، ثريا عزيزپناه، مينا ربيعی، صديقه حجت پناه، عبدالله جهان بين و مهدی افروز منش مؤسسان «کانون مشارکت در پاکسازی مين هستند.
«کانون مشارکت در پاکسازی مين» سال ۱۳۸۲ فعاليت خود را با نوشتن اساسنامه و اهداف آغاز و در سال ۱۳۸۴ پروانه تأسيس خود را از وزارت کشور دريافت کرد.
به گفته اعضای کانون، نگاه اين نهاد مدنی به مين، يک نگاه اجتماعی است، چرا که پيامدهای اين حادثه خود را در زندگی مردم نشان می دهد. بنابراين موضوع را در حيطه امنيتی نمی بينند.
به گزارش سايت کانون مدافعان حقوق بشر، شيرين عبادی، رييس هیأت مديره کانون مشارکت در پاکسازی مين به عنوان اولين سخنران، سخنان خود را بر اساس خواسته حاضران با ارائه گزارشی از چگونگی پلمپ دفتر کانون مشارکت در پاکسازی مين آغاز کرد.
دفتر کانون مشارکت در پاکسازی مين مستقر در خيابان يوسف آباد تهران که با دفتر کانون مدافعان حقوق بشر در يک ساختمان قرار داشت، روز يکشنبه اول دی ماه ۱۳۸۷ توسط نيروهای انتظامی و امنيتی بدون ارائه حکم قضايی پلمپ شد.
اين دفتر با قسمتی از جايزه صلح نوبل که در سال ۲۰۰۳ به شيرين عبادی تعلق گرفته بود، خريداری شده و در اختيار کانون قرار گرفته بود. در حقيقت با پلمپ غيرقانونی دفتر کانون مدافعان حقوق بشر، محل کار دو نهاد مردمی تعطيل شد. رياست اين نهاد مردمی را شيرين عبادی برنده جايزه صلح نوبل بر عهده دارد.
بر اين اساس عبادی از اعلام جرم وکلای کانون مشارکت در پاکسازی مين از کسانی که بصورت غيرقانونی دفتر اين نهاد مدنی را پلمپ کرده اند، خبر داد. او ابراز اميدواری کرد که قوه قضاييه با بی طرفی به اين مسأله رسيدگی و ثابت کند که قوه مستقلی است. او در ادامه گفت که اگر حرف آنان ثابت شد، بايد بازپرس و رؤسای اين بازپرس بازداشت شوند، چراکه از مقام قانونی خودشان سوء استفاده کرده اند.
همچنين عبادی در اين نشست از برخی اقدام های کانون مشارکت در پاکسازی مين، سخن گفت. حمايت از معلولان و آسيب ديدگان، طرح لزوم پاکسازی مناطق آلوده و در پايان پيشنهاد پيوستن ايران به کنوانسيون «اتاوا». به اين ترتيب او از اينکه عده ای برای مبارزه با قاچاق کالا و انسان از لزوم استفاده از مين سخن می گويند، انتقاد کرد. عبادی گفت که با مين نمی شود از قاچاق کالا و انسان جلوگيری کرد. پيوستن ايران به کنوانسيون «اتاوا» در کنار تعهد دولت ها در خصوص عدم استفاده از مين، کمک های بين المللی را نيز به همراه دارد.
نشست کانون مشارکت در پاکسازی مين که در دفتر جامعه کردهای مقيم مرکز برگزار شد، تشکر عبادی از ميزبانان اين حادثه که خود از قربانيان مناطق آلوده به مين هستند را به همراه داشت. امری که به اجبار و به دليل نداشتن مکان اختصاصی صورت گرفت. بنابراين عبادی از اينکه اجازه استفاده از مکان های عمومی به نهادهای مردمی داده نمی شود، انتقاد کرد. البته عبادی که به تازگی گويا حقوق بازنشستگی اش قطع شده است، از ادامه بازداشت ژينوس سبحانی منشی دفتر کانون مدافعان حقوق بشر و کانون مشارکت در پاکسازی مين انتقاد کرد.
ثريا عزيزپناه، مدير عامل کانون مشارکت در پاکسازی مين، سخنران بعدی اين نشست بود که به بررسی طرح ۳۵ نماينده مجلس و نقطه نظرات کانون پرداخت. او با اشاره به اينکه کانون مشارکت در پاکسازی مين، مسأله فراموش شده ای را به سطح جامعه برد، با بيان آمارهای موجود که توسط برخی نهادهای حکومتی تهيه شده است، بيشترين گروه آسيب پذير را کودکان عنوان کرد. زنان ديگر گروهی بودند که عزيز پناه در سخنان خود آنان را مورد توجه قرار داد. او گفت، هنگاميکه زنان با مسأله مين مواجه می شوند، درصد معضلاتی که تحمل می کنند، زياد است به گونه ای که تمام بار خانواده بر دوش آنان قرار می گيرد. از سوی ديگر اين احتمال که در اين مناطق، زن معلول جايگاهی در نظام خانواده نداشته باشد، زياد است. سلامت روانی و امنيت روانی افراد ساکن در اين مناطق، فقر و همچنين محروميت دختران جوان آسيب ديده از مين از ازدواج، نکته های ديگری بود که عزيزپناه به آنان توجه نشان داد. بنابراين او گفت که مين در ابعاد مختلف، خودش را بصورت يک معضل اجتماعی نشان می دهد.
مزين، عضو کانون مشارکت در پاکسازی مين و متخصص در حوزه مصدومان شيميايی به عنوان يکی از سخنرانان اصلی اين نشست به تبيين پيشنهادات کانون مشارکت در پاکسازی مين برای قربانيان مناطق آلوده به مين پرداخت. او جمع آوری نکردن مين ها را نشانه سهل انگاری و سوء مديريت عنوان کرد. بر اين اساس او حکومت را مسئول خسارت های ناشی از مين دانست.
در اوايل دهه هفتاد، هیأت وزيران آيين نامه اجرايی را در خصوص برقراری حقوق وظيفه و يا مستمری بازماندگان آن دسته از مهاجران و کسانی که به مناطق جنگی مراجعه کرده و به علت برخورد با مواد منجره معلول يا فوت می شوند، تصويب کرد. از زمان اجرايی شدن اين قانون و تشکيل کميسيون ماده ۲ در استانداری های پنج استان آلوده به مين، برخی کارشناسان از مشکلات و معضلات عديده سخن گفتند. در چنين شرايطی ۳۵ نماينده مجلس که اکثريت آنان را نمايندگان مناطق آلوده به مين تشکيل می دهند، طرح اصلاح تبصره ۴ که مربوط به مرجع تشخيص است را ارائه کرده اند. «تغيير محل تشکيل کميسيون از استانداری ها به فرمانداری ها» و «اضافه شدن امام جمعه و نماينده مجلس(حوزه انتخابيه) بدون حق رأی به اين کميسيون»، پيشنهادهای اصلاحی اين نمايندگان است.
بر اين اساس مزين اين اصلاحات را کافی ندانست و در ادامه با ذکر اين دليل که دو ارگان کميته امداد و بنياد شهيد خود طرف دعوا هستند، حضور آنان را در کميسيون ضروری ندانست. چرا که به اعتقاد او اين موضوع نافی قصد کميسيون است. به اين ترتيب مزين حضور نماينده فرمانداری را به تنهايی کافی دانست. پرداخت ديه در زمان بروز حادثه، نکته ديگر مورد تأييد اين سخنران بود. ترکيب آرا توسط ارگان های مشابه که منافع مشابه دارند و بی توجهی به لزوم وجود اصل دو مرحله ای بودن رسيدگی ها، انتقاد اين سخنران را به همراه داشت.
اما دو پيشنهادهای «کانون مشارکت در پاکسازی مين» که در اين نشست مطرح شد، بر دو محور اساسی استوار بود. «با توجه به ترکيب نمايندگان حاضر در کميسيون که نمايندگانی از جانب ارگان های دولتی هستند، ولی دم يا نماينده او در مورد فوت يا وکيل شخص مصدوم يا خسارت ديده بدون حق رأی در جلسه کميسيون حاضر شود. همچنين از آنجا که ترکيب اعضای کميسيون ماده ۲، مشکل تشابه رأی به وجود می آورد، حضور دادستان ضرورتی ندارد و از بين سپاه پاسداران و ناحيه انتظامی هم يکی از آنان کفايت می کند.»
از سوی ديگر آنان پيشنهاد کرده اند تا روند رسيدگی به پرونده قربانيان ناشی از مين طولانی نشده و ظرف دو هفته پس از تشکيل و تسليم پرونده به دفتر فرماندار، جلسه کميسيون ماده ۲ برای اخذ تصميم تشکيل شود.
پيشنهاد دوم اين نهاد مدنی بر مسئوليت مدنی دولت برای جمع آوری مين و ساير ادوات جنگی اشاره دارد. «دولت مکلف است که مين ها را از مناطق پاکسازی کند. در صورت ناتوانی در جمع آوری مين، مناطق آلوده را با علامت گذاری مشخص کرده و اطلاع رسانی کند.» بر اين اساس «کانون مشارکت در پاکسازی مين» جبران خسارت های ناشی از مين و درخواست خسارت برای قربانيان مين به جهت عدم انجام مسئوليت قانونی در برابر کسی که خسارت وارد آمده است را ضروری می داند.
احراز اينکه کسی روی مين رفته و مجروح يا فوت شده، موضوع ديگری بود که کانون مشارکت در پاکسازی مين به آن به ديده يک امر کافی نگاه کرد. «وجود شروطی مانند اثبات غيرعمدی بودن حادثه يا ضد انقلاب بودن وجهه قانونی و منطقی ندارد. اثبات اين موضوع با توجه به جميع شرايط و با مشکلات عديده، پايمال شدن حقوق شهروندی قربانيان را به همراه دارد.»
کانون مشارکت در پاکسازی مين از آنجا که معتقد است، مصدومان مين، قربانيان شرايط جنگ و پيامدهای آن هستند که به هرحال دولت بايد خسارت آنان را پرداخت کند، درخواست کرد تا ميزان پرداختی به هر قربانی از حداقل دستمزد کارگر ساده بدون مهارت پايين تر نباشد. «البته در حيطه ايفای مسئوليت مدنی دولت نه تنها پرداخت مستمری ماهانه بايد لحاظ شود بلکه ضروری است که هزينه های درمانی نيز پرداخت شود.»
به اين ترتيب بهمنش و سهرابی دو تن از نمايندگان دوره ششم مجلس شورای اسلامی نيز ديدگاه های خود را در اين خصوص بيان کردند. تأکيد بر مبارزه با علت ها به جای مبارزه با معلول نکته اصلی سخنان آنان را تشکيل داد. بنابراين ميزان تخصيص اعتبار برای اين موضوع در بودجه ۸۸ سؤال آنان را به همراه داشت.
پايان بخش نشست کانون مشارکت در پاکسازی مين، قرائت اطلاعيه اين سازمان مردم نهاد بود. «کانون مشارکت در پاکسازی مين» در اطلاعيه خود با تهنيت و شادباش نوروز، در راستای جلوگيری از بروز حوادث دلخراشی که طی ساليان اخير به دفعات در زمان برگزاری مراسم کاروان راهيان نور به وقوع پيوسته است (مانند انفجار مين و بروز فاجعه برای دانشجويان دانشگاه مشهد و کرمان در حين بازديد از مناطق جنگی) اعلام کرد که برخود لازم می داند، هشدار جدی خود را به مسئولان برگزاری اين برنامه ها در جهت لزوم آموزش شرکت کنندگان برای آگاهی هرچه بيشتر آنها در زمينه مسائل مربوط به مين و خطرات ناشی از آن اعلام دارد. بنابراين ابراز اميدواری کرد که اقدام به هنگام مسئولان در نوروز پيش رو شاهد حوادثی از اين دست نباشيم.