مناظره دموکراسي ديني، دموکراسي سکولار، رامين جهانبگلو:نمي‌‏توانيم چيزي به نام دموکراسي ديني داشته باشيم، ايلنا

وجود مسلمانان دموکرات به معناي سازگاري دين و دموکراسي نيست

استاد دانشگاه تهران گفت: دموکراسي مستقيم در دنياي امروز يک دروغ است و تنها دموکراسي ممکن در دنياي حاضر؛ دموکراسي با ميانجي است که همان پارلمان است، مردم نمايندگان‌‏شان را انتخاب مي‌‏کنند و اگر آنها را نخواستند کنار مي گذارند.
به گزارش خبرنگار" ايلنا", رامين جهانبگلو در جلسه مناظره با عنوان" دموکراسي ديني، دموکراسي سکولار" که در دفتر انجمن اسلامي دانشجويان دانشکده علوم دانشگاه تهران برگزار شد, بيان کرد: ما نمي‌‏توانيم چيزي به نام دموکراسي ديني داشته باشيم و اينکه روشنفکران ديني به جاي دموکراسي، از واژه مردم سالاري استفاده مي کنند, باعث مخدوش شدن و زيرسوال رفتن جنبه فلسفي و علمي دموکراسي مي‌‏شوند ؛ چرا که دموکراسي تاريخچه فلسفي و علمي دارد که براي پذيرش دموکراسي بايد آن تاريخچه را هم پذيرفت.
وي افزود: روشنفکران ديني هر قدر هم مدرنيته را نقد کنند؛ ولي به هرحال انسان‌‏هايي هستند که در عصر حاضر مي‌‏خواهند زندگي کنند و مقصودشان از دموکراسي هم دموکراسي مدرن است نه دموکراسي آتن, با توجه به اينکه دموکراسي بنابر تعريف آنها دموکراسي سکولار است.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: در جايي که دموکراسي مدرن مطرح مي‌‏شود, دين نمي‌‏تواند نقشي ايفا کند, در اروپا متفکراني چون ماکياولي و هابس مساله خود مختاري سياسي را مطرح کردند ؛ ولي هيچ يک از روشنفکران ديني ما براي اين مساله پاسخي ندارند, در حالي که متفکران غرب براي آن پاسخ دارند و معتقدند؛ سياست تحت لواي دين نيست، بلکه سياست مشروعيت را از خودش مي‌‏گيرد.
جهانبگلو با اشاره به مساله عقلاني کردن سياست, گفت: ما در دنياي افسون زده هستيم و اگر بخواهيم در جامعه مدرن با دنياي ديني زندگي کنيم, باز افسون زده مي‌‏شويم.
وي گفت: بايد توجه داشت که ايمان به فضاي خصوصي انسان بر مي‌‏گردد و در دنياي عمومي سکولار است و ايمان فردي نمي‌‏تواند پروژه اجتماعي ايجاد کند.
جهانبگلو در خصوص مساله خود بنيادي نهادهاي سياسي اظهارداشت: در دنياي ديني خودبينايي نهادهاي سياسي را نداريم؛ اما در دنياي سکولار نهادهاي سياسي خود بنياد هستند و مشروعيت خود را از مردم مي‌‏گيرند. همچنين دموکراسي ديني قاعدتاٌ بايد مشروعيت خود را از دين بگيرد؛ اما دموکراسي براساس تعريفش مشروعيت را از مردم مي‌‏گيرد.
وي تصريح کرد: ما در دنياي کل‌‏گرا زندگي نمي‌‏کنيم که يک کل به همه چيز مشروعيت بدهد.
جهانبگلو با اشاره به مساله اعتلاي فرديت تصريح کرد: در جامعه ديني شما مومن هستيد؛ اما در دموکراسي سکولار امت و مومن مطرح نيست ؛ بلکه شما جزيي از کلي هستيد که به شما اجازه اعتلاي فرديت و دفاع از حقوقتان را مي‌‏دهد, پس مساله فرديت و خودمختاري سياست و عقلاني کردن سياست ما را تنها به يک تعريف مي‌‏رساند که روشنفکري ديني از ارايه آن تعريف عاجز است.
جهانبگلو ادامه داد: روشنفکران ديني همواره در مقابل روشنفکران سکولار مي‌‏گويند؛ شما چيزي از دين نمي‌‏دانيد، اين را در مقابل خودشان هم مي‌‏شود گفت، مثلا مي‌‏‌‏شود گفت؛ شما از دموکراسي غرب چيزي نمي‌‏فهميد، البته من اين مساله را نمي‌‏گويم و فکر مي‌‏کنم سخن درستي هم نيست.
من برخلاف آنچه آقاي قابل به من نسبت دادند، معتقد نيستم که فرد مسلمان نمي‌‏توان دموکرات باشد, مسلمان مي توانند خيلي هم دموکرات عمل کند.

وي افزود: دموکراسي رژيم بسيار ظريفي است, اکثريت مي‌‏تواند اشتباه کند, مردم مي‌‏توانند به راحتي اشتباه کنند و روشنفکران بايد گاهي اوقات‌ خلاف مردم حرکت کنند.
استاد دانشگاه تهران خطاب به " قابل" ادامه داد: شما در صحبت‌‏هايتان به متن دين اشاره و به آن استناده مي‌‏کنيد، در حالي که دموکراسي بر اساس هيچ متني کار نمي‌‏کند و يک متن تغييرناپذير مثل متن دين قرآن ندارد, يک چارچوب اجتماعي است نه يک متن.
وي خاطرنشان کرد: وجود مسلمانان دموکرات به معناي سازگاري دين و دموکراسي نيست, يک مسلمان بدون پروژه اجتماعي مي‌‏تواند با دموکراسي کنار بيايد ؛ اما اگر مسلمان با پروژه اجتماعي ديني وارد شود, نمي‌‏تواند با دموکراسي سازگار باشد, متن دموکراسي قراردادي اجتماعي است که مي‌‏توان آن را مورد سوال قرارداد چون يک متن ديني نيست.