جوانان افسرده نمى توانند در راه سازندگى كشور قدم بردارند؛ تكليف اين شادى هنوز روشن نيست، معصومه شهريارى، روزنامه شرق

از نيروى جوانان افسرده نمى توان در راه سازندگى كشور استفاده كرد.
ضرورت شاد بودن جوانان در حالى از سوى مسئولان در تريبون هاى مختلف تاكيد مى شود كه هنوز مولفه هاى شاد بودن از سوى آنان تعريف و مشخص نشده است و چه بسا برخى عوامل شادى جوانان با واكنش هاى منفى آنان نيز روبه رو مى شود. مولفه هاى سرگردان و مبهم جوانان در حداقل دو دهه اخير در حالى است كه هيچ يك از رسانه ها نيز به بازنگرى و روشن شدن اين عامل هيچ مددى نرسانده اند.
حاصل اين سردرگمى نيز محصولى جز تفريحات زيرزمينى و گاه انحراف آن و ترويج شادى هاى محدود در حد نوحه خوانى ها ى مداحان نه با سينه زنى كه با دست زدن شده است.
۲۱ ميليون جوان در رده سنى ۱۵ تا ۲۹ سال هنوز كنجكاوانه در پى بازتعريف و روشن شدن تكليف مرز هاى شاديشان از سوى مسئولان هستند اما پس از دو دهه هنوز مسئولان نيز در ارائه اين تعريف خود هنوز به اتفاق نظر نرسيده اند.
آغاز ماه رمضان اگرچه امسال با تغيير چهره شهر با سال هاى ديگر متفاوت بود اما آغاز اين ماه كه ماه ميهمانى خدا نيز محسوب مى شود با كشور هاى اسلامى ديگر تفاوتى در شكلى ديگر دارد.
يكى از مواردى كه امروزه در جامعه ما مورد غفلت سياستگزاران و حتى مردان دين واقع شده چگونگى برپايى مراسم مذهبى در كشور است. چنانچه در اين آئين مذهب نه در شكل جلال و جماليت آن كه غالباً به گونه اى برگزار مى شود كه هميشه آميخته با غم و اندوه است و چه بسا اين عامل موجب شده است كه جوانان از اين مراسم دور شوند.
على افضلى استاد دانشگاه تهران در اين باره به سينا گفت: شايد يكى از مهم ترين راه هايى كه مى توان جوانان را به اين گونه مراسم آورد از بين بردن اين تفكر در جوانان است و چه بسا مى توان اعياد را با شادى و نشاط برگزار كرد تا جوانان وقتى به مجالس مذهبى قدم مى گذارند آن مكان را با خاطره خوش ترك كنند و اين ميسر نمى شود مگر آن كه در اين گونه مراسم جوانان تشويق شوند.
اگرچه هنوز تكليف موسيقى در كشور مشخص نشده است و حتى مقبوليت آن در سياستگزارى هاى مختلف سازمان ها و دستگاه هاى مربوط به سياستگزارى جوانان همچنان دچار افت و خيز هاى فراوانى است اما كارشناسان در ميان تمامى هياهوى سياسى و تاكيد بر مهار و كنترل جوانان اظهار مى دارند كه اگرچه مرزى براى موسيقى هاى مجاز و غير مجاز وجود ندارد اما حتى مى توان با اجراى موسيقى هايى كه در حد اين مجالس باشد نيز جوانان را به حضور در اين گونه مجالس ترغيب كرد.
محمد دولتى نيز از استادان دانشگاه تهران با تاكيد بر ترويج شادى براى جوانان مى گويد: همواره ديده شده است كه جوانان بيشتر به چيز هايى توجه مى كنند كه اكثر مردم به آن اهميت مى دهند.
دولتى اضافه كرد: اگربه برپايى اين گونه مراسم در مكان هاى شاد و زيبا توجه شود جوانان نيز به اين گونه مراسم توجه خاصى نشان خواهند داد. وى معتقد است اگر جوانان در جاهايى كه دعوت مى شوند و حضور پيدا مى كنند به صورت آگاهانه باشد نقش بسيار مهمى در حضور مستمر جوانان خواهد داشت.
اين استاد دانشگاه مى گويد: اگر جوانان با آگاهى به يك مراسم مذهبى قدم بگذارند به طور طبيعى برپايى اين مراسم را نيز با آگاهى بيشترى انجام خواهند داد حتى اگر به صورت امروزى هم باشد.
وى معتقد است: به دليل آنكه نسل جديد با نسل گذشته متفاوت است به طور طبيعى برگزارى اين گونه مراسم هم براى آنها بايد متفاوت باشد.
به گفته دولتى امروزه از جوانان جامعه نمى توان توقع داشت مانند نسل گذشته رفتار كنند حتى اگر در برخى از مواقع نيز نتوانند فرق ميان خوب و بد را در برپايى جشن هاى خود تشخيص دهند مى توانند از والدين و يا حتى بزرگان مجالس راهنمايى بگيرند.
• يك قاشق آندروفين
۷۰ درصد از جوانان در رده سنى ۱۵ تا ۲۹ ساله گوش دادن به موسيقى را يكى از نشانه هاى آزادى مى دانند.
بسيارى از روانپزشكان شادى را موجب ترشح ماده اى به نام آندروفين در سيستم عصبى عنوان مى كنند و معتقدند: اين ماده موجب گشاد شدن عروق قلبى، از بين رفتن اضطراب و افسردگى، افزايش فعاليت غده تيروئيد و در نتيجه ترشح هورمون مى شود.
به گفته آنان ترشح مواد شادى زا مانند ايندرفين، آندروفين، آنكفالين موجب از بين رفتن اضطراب در افراد مى شود.
اگرچه بر همه واضح و مبرهن است كه روحيه شاد موجب افزايش اميد به زندگى است اما اين اصل در بسيارى از قوانين و سياستگزارى هاى كشور در حد تئورى مدفون مانده است اما در كشور هاى جهان اگر كارفرما متوجه روحيه افسرده و مضطرب كارمند خود شود وى را به باشگاه ورزشى و محيط آرام هدايت مى كنند زيرا آنها به فكر آرام و خلاق كارمندان خود نياز مبرم دارند.
شادى بايد محدوده مشخصى داشته باشد به همين دليل به جوانان نمى توان گفت شاد بوده ولى موسيقى گوش نكنند از سوى ديگر نمى توان از آنها خواست مرتباً موسيقى نوحه و عزادارى گوش كنند. اگرچه اين روش عيناً به ويژه در جوانان صورت عملياتى پيدا كرده است. شادى و شاد زيستن اگر چه براى جوانان و به طور منفك براى اين قشر توصيه مى شود اما بايد اين نكته نيز از نظر بسيارى از سياستگزاران دور نماند كه جوانان در تمام بخش ها مشاركت دارند. معلمان ما جوان هستند، نيروهاى پليس ما جوان هستند و پرستاران ما هم جوان هستند. اين جوانان هستند كه عزت و افتخار براى كشورشان به ارمغان مى آورند. جوانان به المپيك رفته و مدال مى آورند. جوانان فرهنگ و موسيقى خلق مى كنند اما با اين حال اين پندار كه جوانان براى هيچ كارى مفيد نيستند و آنان افرادى غيرقابل اطمينان هستند بر تفكر بسيارى از مسئولان غالب است.
• كمبود شادى هاى اجتماعى
سردرگمى در چگونه شاد بودن جامعه به ويژه جوانان كشور براساس اين اصل استوار است كه سياستگزاران شادى را قرين غفلت و غم را قرين بيدارى دانسته اند.
در ايران نماد ها و مراسم متعددى براى شادى وجود دارد كه به ويژه پس از انقلاب به آنها كمتر توجه شده است و احياى اين نماد ها ضرورى به نظر مى رسد.
عيد نوروز در اول سال، جشن مهرگان در ميانه سال و مراسم و مناسبت هاى متعددى كه براى هر يك وجود دارد مانند چهار شنبه سورى و حاجى فيروز و امثال آن همچنين اعياد مذهبى و جشن هاى سنتى عقد و عروسى از جمله مراسم و نماد هايى هستند كه مى توان به تقويت و تحكيم آنها در جامعه كمك كرد.
دكتر سعيد معيد فر، جامعه شناس در اين باره مى گويد: اگر بخواهيم مشكلى به نام فقدان يا كمبود شادى هاى اجتماعى در جامعه ايران را در ارتباط با تعاريف مسئله اجتماعى بررسى كنيم و مسئله اجتماعى بودن يا نبودن آن را ارزيابى كنيم، با اين سه دسته تعريف مواجه هستيم. اگر دسته اول از تعاريف را بپذيريم، به نظر مى رسد اين مشكل، يك مسئله اجتماعى باشد. شواهد متعددى كه در طرح مسئله مطرح شد حاكى از ابعاد گسترده اين مشكل و شايع بودن آن در جامعه امروز ماست. آمار و ارقامى كه درباره ميزان شيوع افسردگى، روحيه بدبينى، فقدان وجدان كار، رواج خشونت، نابهنجارى هاى اجتماعى، انزوا طلبى، اعتياد، گرايش به فرهنگ غربى و نيز نااميدى نسبت به زندگى و آينده كشور وجود دارد نشان دهنده جامعه اى ناشاد و مايوس است. جامعه اى كه طى سال هاى متمادى به واسطه مشكلات فراوانى مانند جنگ و ستيزه هاى اجتماعى و بحران هاى سياسى، اجتماعى و اقتصادى روحيه شادابى و نشاط خود را از دست داده است و يا از اين نظر كمبود دارد.
وى افزود: اما اينكه چقدر در جامعه و در نزد رهبران اجتماعى و سياسى نسبت به اين مشكل خودآگاهى وجود دارد، مشكل ديگرى است كه توجه به آن ما را در دسته دوم اين تعاريف مسئله اجتماعى قرار مى دهد. به راستى اين سئوال وجود دارد كه مردم و رهبران سياسى، اجتماعى جامعه چقدر نسبت به اين مشكل خودآگاهى دارند و آن را يك مسئله اجتماعى مى دانند؟ به نظر مى رسد در اين زمينه مشكل جدى وجود دارد. طيف وسيع مشكلات سياسى و اقتصادى و ناهنجارى هاى اجتماعى مانع از آن است كه توجهى درخور به مسئله فقدان يا كمبود شادى ها در جامعه بشود.

در سال هاى گذشته اگر چه در برخى از مقاطع زمانى و در هنگام بروز خشونت هاى گسترده توجهى به اين مشكل شده است اما پس از چندى به فراموشى سپرده شد و مسائل مهم ديگرى در صدر توجه مردم، رهبران سياسى اجتماعى و رسانه ها قرار گرفته است. علاوه بر اين عزمى جدى نيز براى حل اين مشكل وجود ندارد و جز اقدامات مقطعى كارى صورت نگرفته است. بنابراين، تنها در دسته اول تعاريف مى توان به مسئله اجتماعى بودن فقدان يا كمبود شادى ها در جامعه اذعان كرد و بنابر تعاريف دسته دوم و سوم، فقدان شادى ها در جامعه، مسئله اجتماعى جامعه ما محسوب نمى شود. با اين وصف، يكى از مهم ترين راه حل هايى كه مى توان براى مواجهه با اين مشكل ارائه كرد تلاش براى ايجاد ذهنيت عمومى در مردم، رسانه ها و رهبران سياسى اجتماعى است. از منظر نگرش سازه گرايانه اجتماعى چنانچه همه وجوه يك مسئله اجتماعى محقق شود، تلويحاً به سوى حل آن مسئله نيز گام برداشته شده است.